Bij de koning op bezoek voor muziek als medicijn

Bijzondere uitnodigingen krijg je niet elke dag. Hele bijzondere uitnodigingen al helemaal niet. We waren dan ook erg verrast toen onze secretaresse opgewonden naar ons toe kwam: ze was gebeld door een lid het Koninklijk Huis om onze mailadressen door te geven! Enkele weken later kwam een bijzondere uitnodiging onze mailbox in, namelijk voor een paleissymposium met de titel ‘Music and mind, music as medicine’, met als gastheer en gastvrouw Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima!

Er is veel bewijs dat muziek en kunst positieve invloed kunnen hebben op mentale en fysieke gezondheid. Toch is wetenschappelijk onderzoek alleen niet genoeg om ook dingen te veranderen. Want ook al is er inmiddels veel bewijs, mensen krijgen niet standaard een behandeling of operatie met muziek. Hoe zorgen we ervoor dat dit wel gebeurt? En hoe helpt een Paleissymposium hierbij?

Samenwerking

Wij (Emy en Antonia) verzamelende de afgelopen drie jaar veel bewijs rondom het effect van muziek op gezondheid. Van experimenten met vrijwilligers tot ingewikkelde analyses en het schrijven van wetenschappelijke artikelen. Het publiceren van deze artikelen is belangrijk – andere wetenschappers lezen ze graag – maar dat betekent nog niet dat artsen, politici of patiënten daar iets van merken. Daarom is communicatie en samenwerking zo belangrijk! Je moet in gesprek gaan met verschillende mensen en samen bedenken: hoe passen we deze kennis echt toe in de praktijk?

Stel je voor: je onderzoekt voor je profielwerkstuk hoe muziek stress vermindert bij jongeren. Je hebt mooie resultaten. Natuurlijk kun je die delen via een krant of op de radio – dat helpt! Maar nóg een belangrijke optie is om te praten op een conferentie of een symposium. Daar ontmoet je mensen die je helpen om jouw resultaten om te zetten in acties. Denk bijvoorbeeld aan docenten die muzieklessen geven, mensen die in de media jouw onderwerp uitlichten, of beleidsmakers die geld vrijmaken voor muziek in de zorg.

Paleissymposium

Een symposium is een wetenschappelijke bijeenkomst waarbij experts en onderzoekers samenkomen om kennis en ideeën uit te wisselen over een specifiek onderwerp. Een Paleissymposium is een speciaal soort symposium in het Koninklijk Paleis op de Dam. De symposia zijn er al meer dan veertig jaar en er is steeds één thema met een actueel onderwerp dat iets te maken heeft met wetenschap en/of cultuur. Vorige edities gingen bijvoorbeeld over klimaatverandering en artificiële intelligence. Maar dit keer ging het dus over muziek, en nog specifieker, muziek als medicijn!

Het symposium en het diner vinden plaats op een hele bijzondere locatie, namelijk: het Koninklijk Paleis op de Dam. Dit Paleis is al bijna vierhonderd jaar oud. Het werd gebouwd als stadhuis van Amsterdam maar is in 1808 een Koninklijk Paleis geworden, met als eerste vorst Koning Lodewijk Napoleon. Tegenwoordig wordt het paleis gebruikt voor koninklijke ontvangsten zoals staatsbezoeken, maar ook voor speciale diners, prijsuitreikingen, en dus paleissymposia. 

Daarnaast is het het paleis ook opengesteld als museum. Het is zeker een aanrader om een keer te gaan kijken, want de sfeer en de verschillende zalen zijn prachtig. Met als hoogtepunt – naast de vele prachtige paardenschilderijen natuurlijk – de Burgerzaal: een enorme zaal ontworpen als ontmoetingsplaats voor alle burgers achter de Dam, en geïnspireerd op Romeinse publieke ontmoetingsplaatsen.

Praten met de koning

Aan het begin van het symposium mocht iedereen kort persoonlijk kennismaken met Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima. Vooraf waren we geïnstrueerd om ons met naam en functie voor te stellen. Wij gingen omdat we een duo zijn met zijn tweeën. Toen we de zaal naar het koningspaar inliepen waren we toch wel even zenuwachtig, maar we werden meteen op ons gemak gesteld. Ze waren erg positief over ons onderzoek, over het feit dat we als Faces of Science wetenschap populairder willen maken voor jongeren, en over onze boodschap ‘wetenschap doe je samen’.

Daarna begon het symposium met presentaties van experts over muziek en muziek als medicijn. Inhoudelijk was dit voor ons heel interessant. Een deel van wat we hoorden overlapte met het onderzoek waar wij zelf mee bezig zijn, zoals de vraag naar welke muziek patiënten het beste kunnen luisteren. Maar muziek is natuurlijk nog veel breder dan alleen maar opgenomen muziek (waarmee wij voornamelijk bezig zijn). Denk bijvoorbeeld ook aan muziek maken, muziektherapie en muziekonderwijs voor jongeren. Zo deelde bijvoorbeeld professor Levitin, hoogleraar in Canada, verhalen over patiënten met taalproblemen en bewegingsstoornissen zoals Parkinson, waarbij muziek een belangrijke rol speelt in de behandeling.

Lady Gaga

We vonden het heel bijzonder om hem persoonlijk te ontmoeten. We hebben al veel van zijn artikelen en boeken gelezen, maar om hem in het echt te horen spreken en zelf op de borrel na afloop met hem te praten was heel bijzonder en onwerkelijk. Dat voelt bijna alsof je opeens Lady Gaga of Beyoncé tegenkomt – iemand die je tot nu toe alleen van een afstand bewonderde, maar nu echt voor je staat. Dat maakt zo’n symposium niet alleen leerzaam, maar ook onvergetelijk. De presentaties tijdens het symposium zijn trouwens ook online terug te kijken: Paleissymposium - Paleis Amsterdam.

Lakeien van het Koninklijk Huis

Tussen het symposium door was het diner in de Burgerzaal. Dit was ook echt een unieke ervaring. We zaten aan grote ronde tafels en werden door lakeien van het Koninklijk Huis bediend. Met de witte handschoenen en donkerblauwe livreien van de lakeien, prachtige tafeldecoratie met bloemen en menukaarten, heerlijk eten en wijn, en onder de enorme kroonluchters voelde het een beetje alsof we in een film zaten. We herkenden verschillende dingen uit de televisie serie ‘Oranje van Boven: De keukens van de koning’ (ook een aanrader als je wilt weten hoe zoiets eruit ziet). Maar natuurlijk was het niet de bedoeling om alleen lekker te eten en wijn te drinken.

Tijdens het diner en de borrel was er veel ruimte om te praten met de verschillende gasten over het onderwerp. Gedurende de middag en avond spraken we met veel verschillende gasten, deels uit heel andere vakgebieden dan het onze. Dat leidde tot verrassende gesprekken, nieuwe ideeën en waardevolle connecties. Zo praatten we met muziektherapeuten, muziekdocenten en professionele zangers. Daardoor kregen we een veel breder beeld van hoe je muziek als ‘medicijn’ kan inzetten. Zo kwamen we erachter dat muziek niet alleen direct invloed heeft op patiënten, maar ook indirect op zorgverleners en familie. 

Daarnaast hebben we met internationale onderzoekers gepraat waardoor we veel leerden over hun manier van onderzoek doen en ook weer nieuwe ideeën kregen voor ons eigen onderzoek. We zijn ervan overtuigd dat hieruit samenwerkingen ontstaan die niet alleen ons onderzoek versterken, maar ook helpen om echte impact te maken. En dat brengt ons bij een belangrijke boodschap: “Wetenschap doe je samen”. Niet alleen als duo-PhD (zoals we in [deze blog] uitleggen), maar juist ook met mensen met andere achtergronden. Zij brengen verschillende kennis, netwerken en perspectieven mee. Die gebundelde kracht heb je nodig om echt impact te maken en dus uiteindelijk de wereld beter te maken.

Al met al zijn we na dit symposium extra gemotiveerd om ons onderzoek om te zetten in acties, zijn we dankbaar voor alles wat we hebben meegemaakt, en zijn we natuurlijk vereerd dat we tijdens onze duo-PhD samen aanwezig mochten zijn op zo’n unieke dag!