At de oermens wel paleoproof?

Wie de ‘Paleo Lifestyle’ aanhangt, moet granen, suiker, en voedsel met kunstmatige toevoegingen laten staan. “Wat niet op het menu van een holbewoner stond, hoort ook niet in jouw voedingsschema thuis”, is het adagium. Maar wat at die holbewoner dan eigenlijk? Hield de oermens zich zélf wel aan het paleodieet?

17 april 2015

Dit redactioneel weerspiegelt de mening of visie van de redacteur. Hoewel wetenschappelijk onderbouwd en beargumenteerd, is het een persoonlijke mening en geen wetenschappelijk feit. Ben je het (niet) eens met de auteur? Geef dan vooral ook een reactie hieronder.

Paleo Lifestyle heet het tijdschrift dat nu al een paar weken in ons huis rondzwerft. Het is een glossy vol recepten en foto’s van heerlijk ogende gerechten, waaronder oerpap met chocola en kokos, krab-avocadosalade, detox-soep en bananenbrood. Sommige ingrediënten in die recepten zijn weliswaar wat moeilijk verkrijgbaar of duur, maar die laten zich makkelijk vervangen: als je boter gebruikt in plaats van de kokosolie die haast overal in gaat, en gewone kristalsuiker neemt in plaats van kokosbloesemsuiker, wordt het allemaal al een stuk simpeler. Alleen… dat is nu net niet de bedoeling.

Paleoproof

De recepten in Paleo Lifestyle zijn paleoproof, want “eten op de paleomanier geeft je energie”, zoals hoofdredacteur Mitchel van Duuren in het voorwoord schrijft. “Als je honger krijgt wil je lichaam geen voeding, maar juist voedingsstoffen!”

Eten zoals onze voorgangers deden, is daarom het devies: “Als een ingrediënt niet op het menu van een holbewoner stond, hoort het ook niet in jouw voedingsschema thuis.” Maar wat at die holbewoner dan eigenlijk? At de oermens zélf wel paleoproof ?

Die vraag is lastig te beantwoorden. Ten eerste is er nog veel onbekend over het menu van onze voorgangers. Ten tweede maakt het nogal wat uit welke oermens Van Duuren voor ogen heeft, dus uit welk gebied en welke tijd deze kwam.

Gezond?

Het paleodieet bevat geen graan, weinig suiker, en geen bewerkte voedingsstoffen, want daar zouden we niet op gebouwd zijn. Maar klopt dat wel? De claim dat we genetisch nog hetzelfde zijn als 100.000 jaar geleden en dus niet geschikt zijn om granen te eten is inmiddels weerlegd, en tevens is gesuggereerd dat de oermens al (iets) langer zetmeel at dan gedacht werd. Ook de vermeende gezondheidseffecten van paleodieet zijn bepaald niet onomstreden.

Mammoetjagers

Van Duuren schrijft dat hij het heeft over de mens die van 150.000 jaar geleden tot het begin van de landbouw (ongeveer 10.000 jaar geleden) op aarde rondliep, maar dat is weinig gespecificeerd. Bedoelt hij de Homo sapiens die in het warme Eemien van 120.000 jaar geleden in Ethiopië leefde, en zich in gunstige tijden waarschijnlijk prima kon voeden met vis en vruchten?

Of doelt hij misschien toch op de mammoetjagers uit Europa, die in de laatste ijstijd (het Weichselien, dat van 116.000 tot 11.000 jaar geleden duurde) als nomaden achter de kuddes mammoeten, wisenten en rendieren aan trokken? Die laatsten zullen er na de jacht niet nog even op uit zijn gegaan om kokosbloemetjes en avocado’s te zoeken om het gerecht compleet te maken, zou je denken..

Wat mensen eten is – ook nu nog – sterk afhankelijk van waar ze leven. Zou je terug kunnen reizen in de tijd, en de oermens op een _Future-style_-gerecht willen trakteren, dan zouden dat net zo goed sushi’s kunnen zijn als een Indiase curry of hamburgers met patat – en dan heb je in dit geval nog met allemaal gerechten uit dezelfde periode te maken ook.

Neanderthalers (artist impression) — ‘Artist impression’ van Neanderthalers van ongeveer 60.000 jaar geleden, tijdens de laatste ijstijd. Op de achtergrond o.a. wolharige mammoeten, wisenten en sabeltandtijgers.
courtesy of NASA

Maaginhoud en larven

Doen de limitaties die de moderne mens zichzelf oplegt om paleoproof te leven recht aan het verleden? Paleo-archeoloog Marco Langbroek heeft zo zijn twijfels. Dat de oermens nauwelijks zetmeel en suiker at, en zijn voedsel vrij was van synthetische toevoegingen, klopt wel. Maar of er dan wél chocola op het menu van de Pleistocene jager-verzamelaars stond waagt Langbroek te betwijfelen. “En onze moderne groenten zijn heel wat anders dan de wilde vormen”, zegt hij. “Daar zit ook 9000 jaar cultivatie achter, net als achter de granen.” Van een groente als broccoli bestaat zelfs niet eens een wilde variant.

Daarnaast kwamen vruchten als avocado, paprika en ook cacaobonen voor de tijd van Columbus uitsluitend voor op het Amerikaanse continent. Ook die hebben dus geen rol gespeeld in het grootste deel van onze evolutionaire voorgeschiedenis.

Wil je écht terug naar het oerdieet, dan zou je ook larven en andere voor de meeste westerse mensen nogal onappetijtelijke zaken in je dieet op moeten nemen, zegt Langbroek. “Zoals bijvoorbeeld de maaginhoud van grazers.” Ook jezelf af en toe flink uithongeren of een tijd lang heel eenzijdig eten is typisch Paleo-style. Dat gebeurde in ‘de oertijd’ ongetwijfeld regelmatig, als de rendieren een keer niet kwamen opdagen.

Woensdag

Wetende dat de oermens aangewezen was op zijn eigen omgeving om voedsel te zoeken, besloot ik eens te kijken hoeveel kilometer je nu zou moeten reizen om een dagje te leven zoals het _Paleo Lifestyle_-magazine dat voorschrijft. Ik prikte de woensdag, waarvoor de volgende menusuggestie wordt gedaan:

Ontbijt: Rijke ontbijtsmoothie met chocolade en avocado
Lunch: Frittata met spinazie en gehakt
Diner: Beefreepjes met shiitake en broccoli
Toetje: Chocoladevla

Om dat te maken heb je nodig:

Amandelmelk, Amandelpasta, Avocado, Banaan, Beefreepjes, Biologische honing, Bosuitjes, Broccoli, Cherrytomaatjes, Chiazaad, Eieren, Gemberwortel, Glutenvrije sojasaus, Groentebouillonblokjes, Keltisch zeezout, Knoflook, Kokosolie, Kokosbloesemsuiker, Medjool dadels, Nootmuskaat, Olijfolie, Paprikapoeder, Pure chocolate chips, Rauwe cacaopoeder, Rundergehakt, Sesamolie, Shiitakes, Ui, Vanille extract en Verse Spinazie.

Het *Paleo Lifestyle* magazine schrijft kokosolie voor in plaats van boter, en suiker die van kokosbloesem is gemaakt.
jsafina, via Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0

Hypermodern transport

In de supermarkt kon ik lang niet alles vinden, en ook stond het land van herkomst niet overal aangegeven, maar wel kon ik vaststellen dat (in elk geval in deze winkel) de dadels uit Israël kwamen, de uien uit Nederland, het rundvlees uit Ierland, de avocado, knoflook en broccoli uit Spanje, de cherrytomaatjes uit Marokko, de kokos uit Ivoorkust en de gemberwortel uit Peru. Daar zitten afstanden bij van ruim 10.000 kilometer – hemelsbreed wel te verstaan.

Om te leven volgens de Paleo Lifestyle uit het magazine van Mitchel van Duuren is een hypermodern transportsysteem voor voedingsmiddelen dus een eerste vereiste. Voor de oermens zal dat in elk geval niet weggelegd geweest zijn…

Reageer