Antibiotica bouwen vanaf de basis

LEGO bouwen

Andrew Myers, scheikundige aan de Amerikaanse Harvard University, bedacht een systeem om antibiotica op te bouwen vanaf de basis. In plaats van te beginnen met het eindproduct (het werkzame antibioticum) begon hij met simpele bouwblokken. “Door die bouwblokken op elkaar te zetten, krijg je een steeds grotere structuur. Het werkt eigenlijk net als LEGO”, vertelt Myers aan vakblad Nature.

Nu kun je natuurlijk in je eentje een prachtig huis van LEGO maken, maar je kunt ook samen met een vriendje aan datzelfde huis bouwen. Met zijn tweeën is het huis waarschijnlijk sneller af, omdat ieder dan maar de helft hoeft te bouwen. Zo werkt het systeem van Myers ook. Door te werken met losse bouwblokken kunnen verschillende onderzoekers tegelijkertijd aan een nieuw antibioticum knutselen. Bovendien is het mogelijk om één onderdeel aan te passen zonder gelijk de hele structuur overhoop te hoeven gooien.

Werkzaam medicijn

Met deze methode maakten Myers en collega’s zo’n driehonderd antibiotica, waaronder het bestaande middel erytromycine en talloze potentiële geneesmiddelen. Al die antibiotica werden getest op verschillende resistente bacteriestammen, zoals meticilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA) en vancomycine-resistente enterokok (VRE). Veel van de gemaakte stoffen bleken actief tegen deze bacteriën.

Dat wil natuurlijk nog niet zeggen dat het ook allemaal geschikte medicijnen zijn. Daarvoor moeten eerst de werking en de eventuele bijwerkingen in proefdieren en, in een later stadium, menselijke proefpersonen onder de loep worden genomen. Het maken van een werkzaam medicijn is wel waar Myers uiteindelijk naar streeft. “Met deze techniek kunnen we duizenden kandidaat-antibiotica maken. Onze hoop is dat daar tenminste één antibioticum bij zit dat we ook echt kunnen gebruiken”, laat hij via e-mail weten.

Evolutie bijhouden

Myers gelooft niet dat antibioticaresistentie ooit helemaal zal verdwijnen. “Bacteriën zullen zich blijven aanpassen om resistent te worden, dat hoort bij de evolutie. Zelfs Alexander Fleming (de ontdekker van het eerste antibioticum penicilline) erkende al dat resistentie tegen vrijwel elk antibioticum op kan treden. Daarom moeten we voortdurend op zoek blijven naar nieuwe geneesmiddelen.” En dat laatste gaat met een systeem als dat van Myers stukken makkelijker dan voorheen. Door snel en efficiënt nieuwe antibiotica te ontwikkelen, kunnen we de bacteriële evolutie bijhouden en lopen we niet voortdurend achter de feiten aan.