Naar de content

Allemaal aan de second opinion?

Wikimedia Commons, Ivan2010 via CC BY-SA 4.0

‘Second opinion loont’ koppen verschillende nieuwsberichten deze week. Uit onderzoek van Patiëntenfederatie Nederland blijkt dat de helft van het aantal patiënten dat een tweede mening aanvraagt uiteindelijk een ander advies krijgt. Maar een second opinion is lang niet altijd zaligmakend.

Iedere patiënt heeft recht op een second opinion; een tweede mening van een onafhankelijke arts binnen hetzelfde specialisme als de behandeld arts. Het doel hiervan is veelal om duidelijkheid te krijgen rondom een diagnose of een behandeladvies.

Eind vorig jaar hield Patiëntenfederatie Nederland de meldactie second opinion. Patiënten die in de afgelopen twee jaar een tweede mening aanvroegen of aan wilden vragen, konden hun ervaringen delen in een korte vragenlijst. Van de 2300 mensen die aan het onderzoek meededen, hadden er 1300 daadwerkelijk een second opinion aangevraagd. Ongeveer de helft daarvan kreeg van de tweede arts een ander advies. In bijna een kwart van de aanvragen bleef het advies ongewijzigd.

Na een second opinion verandert de diagnose niet zo vaak.

Stichting BWM

Diagnose en behandeladvies

Marij Hillen van het AMC Amsterdam doet zelf onderzoek naar het vertrouwen van kankerpatiënten in hun oncoloog. Zij hoort en leest regelmatig over second opinions en heeft nog wel wat nuanceringen bij het onderzoek van de Patiëntenfederatie. “De helft van de patiënten kreeg een andere uitkomst, een ander advies”, vertelt zij. “Maar in hoeverre wijkt dit af van het eerste advies? De Patiëntenfederatie heeft geen onderscheid gemaakt tussen veranderingen in de diagnose of het behandelplan.”

Binnen de oncologie leiden second opinions niet heel vaak tot een uitkomst met grote implicaties voor de patiënt, zoals het verschil tussen een goedaardige en een kwaadaardige tumor, benadrukt Hillen. “Dit is misschien zo in vijf tot vijftien procent van de gevallen. Kleinere veranderingen, bijvoorbeeld net een iets andere volgorde van chemotherapie, komen iets vaker voor. Maar zeker niet bij de helft van de patiënten.”

Een tweede advies is niet altijd beter. Een second opinion kan daardoor juist zorgen voor meer onzekerheid.

Wikimedia Commons, Ivan2010 via CC BY-SA 4.0

Meer onzekerheid

Een second opinion is lang niet altijd zaligmakend en kan zelfs nadelen hebben. Een belangrijk minpunt is dat een andere mening soms kan zorgen voor extra twijfel bij patiënten. Dat een tweede arts een ander advies geeft, hoeft natuurlijk niet te betekenen dat de bevindingen van de eerste arts onjuist waren. Hillen: “Het blijven allebei opinies, dus dat een second opinion zorgt voor meer onzekerheid is een reëel risico. Bovendien heeft een patiënt bij het vragen van een second opinion soms te maken met wachttijd, waardoor een behandeling onnodig vertraging oploopt.”

Volgens Hillen is het niet verstandig om massaal second opinions aan te gaan vragen. “Door de berichtgeving van de Patiëntenfederatie ontstaat bij patiënten misschien het beeld dat ze een second opinion moeten aanvragen, omdat ze zichzelf anders iets tekort doen”, zegt zij. “Dat beeld klopt niet en maakt de zorg bovendien onnodig duur.”

Een goed gesprek

Wanneer is het dan wel verstandig om een tweede mening te vragen? “Dat is heel persoonlijk. Bij de meeste ziektebeelden krijg je in Nederland gewoon een goede behandeling. Wat veel patiënten zich ook niet realiseren is dat het advies van de arts meestal gebaseerd is op multidisciplinair overleg. Vaak hebben er al meerdere artsen naar de situatie gekeken.”

Wanneer patiënten echt onzekerheid ervaren of als er een gebrek aan vertrouwen is in de behandeld arts, raadt Hillen een second opinion aan. Wel adviseert ze patiënten dat expliciet met de arts te bespreken. “Sommige patiënten vinden bespreken moeilijk, maar uit mijn interviews met artsen blijkt dat zij het eigenlijk nooit vervelend vinden, behalve als een second opinion zonder overleg geregeld wordt door de patiënt”, zegt ze.

Dat een goed gesprek met de behandelend arts kan helpen, blijkt ook uit het onderzoek van de Patiëntenfederatie. Een kwart van de mensen die van plan waren een tweede mening aan te vragen, vond dat na een gesprek met de arts toch niet nodig.

Goede communicatie tussen arts en patiënt kan de noodzaak van een second opinion doen verdwijnen.

Wikimedia Commons, Jose Rubio via CC BY-SA 4.0
Bronnen:
ReactiesReageer