Naar de content

Afleiding oorzaak opvallend veel snelwegongelukken?

Chris Zwolle

De ANWB signaleerde de afgelopen weken opvallend veel snelwegongelukken. De traumahelikopter rukte maar liefst 35 procent vaker uit dan vorig jaar. Hoog tijd voor een onderzoek volgens de ANWB, dat desnoods moet worden afgedwongen door de Tweede Kamer. Verkeerspsycholoog Raymond Hoogendoorn (TU Delft) vermoedt dat afleiding de oorzaak is.

Waren de chauffeurs afgeleid door hun mobiele telefoon of was er sprake van slecht onderhoud van vrachtwagens? Vijf weken lang leek het ene ongeluk het andere op te volgen. Het waren er zoveel, dat het de voorlezers van files op de radio en de ANWB opviel. Ze hadden niet eerder mee gemaakt dat er in korte tijd zoveel ongevallen waren. Waardoor ze ontstonden is niet bekend, dat wil de ANWB juist onderzocht hebben.

“Onderzoek is zeker nodig. Het is heel belangrijk om te kijken of deze trend aanhoudt. Het kan toeval zijn, maar daar geloof ik niet in. Nu is het vooral giswerk wat de oorzaak is, terwijl we het kunnen onderzoeken”, zegt verkeerspsycholoog Raymond Hoogendoorn (TU Delft) desgevraagd.

Afleiding

Hij vermoedt dat afleiding een van de grote veroorzakers is van de ongelukken. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat afleiding een grote invloed heeft op de rijprestatie.

“Wanneer je naast autorijden nog een taak verricht missen veel automobilisten bijvoorbeeld plots verkeerslichten en neemt hun reactietijd flink toe. Dan is een ongeluk vlug gebeurd. Ik heb zelf ook onderzoek met mensen in een rijsimulator gedaan. Ze zagen een ongeval op de andere rijstrook en velen waren daardoor afgeleid.”

Wanneer mensen worden afgeleid kijken ze niet meer naar hun voorganger. Normaal is het verkeer vrij veilig vanwege dit ‘follow the leader’ principe. Wanneer de voorganger remt of wat zachter gaat rijden, passen automobilisten zich daar op aan. “Bij afleiding laten chauffeurs dat los, omdat ze niet meer kijken naar de auto voor zich”, aldus de verkeerspsycholoog.

SPV

Het op 6 december gepresenteerde Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2030 (SPV) zet in op expertteams en een kenniscentrum. Ook komt er een landelijk actieplan om fietspaden veiliger te maken en gevaarlijke kruispunten en rotondes in kaart te brengen. Hoewel de afgelopen decennia het aantal verkeersdoden afnam, stagneren de aantallen nu. Daarnaast neemt het aantal verkeersgewonden al jaren toe. Eén van de redenen die in het SPV naar voren komt is aandacht. Niet alleen zijn er meer mensen die zich laten afleiden door hun smartphone, de huidige verkeerssituatie vereist juist meer aandacht. De fietspaden worden steeds drukker en elektrische scooters en fietsen rijden hard, maar kun je niet aan horen komen. De ambities van het SPV zijn groot, het streven is om de teller van verkeersslachtoffers op een blijvende 0 te houden. Het verbreden van fietspaden, strenger controleren op drinkende scooterbestuurders en het in kaart brengen van onveilige kruispunten en rotondes moet bijdragen aan deze ambitie.

Smartphones

Een goed voorbeeld van afleiding is het gebruik van mobiele telefoons tijdens het rijden. Of dat de oorzaak is van de vele ongelukken, weet niemand. Wel valt het de ANWB op dat meer mensen gebruik lijken te maken van smartphones achter het stuur. “Maar dat is niet op onderzoek gebaseerd. Daarom willen we juist onafhankelijk onderzoek”, zegt woordvoerder Ad Vonk.

Cijfers?

De ANWB heeft alleen cijfers van traumahelikopters, die maar liefst 35 procent meer werden ingezet dan de voorgaande jaren. “De cijfers van ongevallen worden maar een keer per jaar openbaar gemaakt”, zegt woordvoerder Ad Vonk van de ANWB. “We willen dat nu onderzocht wordt waardoor er zoveel ongelukken waren en hoeveel er precies waren.” Minister Schultz van Haegen heeft nog geen onderzoek toegezegd. De ANWB is vastbesloten. “We spreken Tweede Kamerleden om te kijken of we een onderzoek via hen af kunnen dwingen.”

Het was opvallend dat de afgelopen weken veel vrachtwagens betrokken waren bij de ongelukken. Dit kan te maken hebben met afleiding, maar ook met bijvoorbeeld slecht onderhoud of chauffeurs die te lange uren maken. De transportsector steunde de ANWB al in de oproep tot meer onderzoek. Als er echt wat aan de hand is, willen ook zij dat er maatregelen komen om ongelukken te voorkomen. Bij een aantal ongelukken vorige maand reden vrachtwagens achterop files en richtten daar een flinke ravage aan (zie kader onderaan dit artikel).

De ANWB pleit ook voor een systeem waarbij vrachtwagens automatisch remmen als ze te dicht achterop een voorganger komen. “Dat zou Europees ingevoerd moeten worden en helemaal niet zo duur. De techniek is er en we zouden het toe moeten passen om verschrikkelijke ongelukken te voorkomen”, zegt Vonk.

Tweede Coentunnel

De ANWB wil graag dat de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) de ongevallen gaat onderzoeken. Omdat zij de expertise daarvoor in huis hebben. Een woordvoerder van SWOV laat weten het onderzoek graag uit te voeren, maar dat daarvoor wel extra geld op tafel moet komen. Normaal gesproken komen pas in het voorjaar de cijfers van het jaar daarvoor naar buiten.

Ook na de vele ongelukken in en rond de Tweede Coentunnel luidde de ANWB de noodklok.

Marion Golsteijn

Bovendien geeft de woordvoerder van SWOV aan dat het lastig is om onderzoek te doen naar de recente ongelukken. Om conclusies te kunnen trekken willen zij het liefste naar een langere periode, bijvoorbeeld van een jaar, kijken. Maar dat is volgens Hoogendoorn en Vonk juist niet handig. “Over een jaar gezien, vlakken de vele ongevallen van de afgelopen weken uit. Terwijl we juist willen weten waarom er nu zoveel ongelukken zijn”, zegt Hoogendoorn.

Vonk wijst op de vele ongelukken vorig jaar in de Tweede Coentunnel, die daardoor al crashtunnel werd genoemd. Kennislink berichtte daar destijds uitvoerig over. “Ook toen merkten we dat er opmerkelijk veel ongelukken waren en trokken we aan de bel”, zegt Vonk. Uiteindelijk deed Rijkswaterstaat daar aanpassingen om de tunnel veiliger te maken.

Bij de Tweede Coentunnel bleken meerdere factoren voor een onveilige situatie te zorgen. Hoogendoorn vermoedt dat dit bij de ongelukken van de afgelopen weken ook zo is. “Er is zelden een oorzaak aan te wijzen. De complexiteit bepaalt volgens mij de kans op een ongeval. Ik wil daar onderzoek naar gaan doen. Hoe kunnen we vaststellen wanneer de kans toeneemt? Door te kijken naar drukte, of er files zijn, met welke weg we te maken hebben, of er borden geplaatst zijn en of er veel in- en uitstroom is van verkeer. Aan de hand daarvan wil ik een complexiteitsindex maken, die een rapportcijfers geeft. Wanneer dat negatief uitpakt, moet er wat worden gedaan. Dat kan hopelijk ongelukken voorkomen.”

Voorbeelden van recente ongelukken
  • 20 mei Op de A2 knalt een auto op een vrachtwagen. De automobilist wordt uit de wagen geslingerd en vervolgens aangereden door een andere auto en overlijdt.
  • 20 mei Op de A50 botst een betonwagen op een vrachtauto.
  • 21 mei In de Heinenoordtunnel botst een vrachtwagen op een auto en vliegt in brand. De bestuurder van de vrachtauto komt om het leven.
  • 24 mei Op de A28 is een ongeluk met zes auto’s en een vrachtwagen. Er viel een dode, meerdere zwaargewonden.
  • 24 mei Op de A2 botsten twee auto’s. Een daarvan brandde uit en daarbij overlijden twee inzittenden.
  • 26 mei Op de A9 ramden meerdere auto’s elkaar en er komt olie op de weg.
  • 26 mei Op de A15 gaat een vrachtwagen door de middenberm.
  • 27 mei Op de A7 botsten een vrachtwagen, tien personenauto’s en een busje van defensie.
Bronnen:
  • Hoogendoorn, R., Hoogendoorn, S. P., Brookhuis, K., & Daamen, W. (2010). Mental workload, longitudinal driving behavior, and adequacy of car-following models for incidents in other driving lane. Transportation Research Record: Journal of the Transportation Research Board, 2188(1), 64-73.
  • Hoogendoorn, R. G. (2012). Empirical research and modeling of longitudinal driving behavior under adverse conditions. TRAIL Research School.
ReactiesReageer