Geen hoger risico op psychische aandoening na abortus

Een abortus verhoogt niet het risico op een psychische aandoening. Dat blijkt uit onderzoek van sociaal wetenschapper Jenneke van Ditzhuijzen. Deze week promoveert ze aan de Universiteit Utrecht op de psychische gezondheid van vrouwen na abortus.

1 maart 2017

Het SRY-gen is de “hoofdschakelaar van het man-worden”. Dit gen zorgt ervoor dat een embryo in de baarmoeder zich in mannelijke richting ontwikkelt. — Ongeveer 30.000 vrouwen per jaar krijgen in Nederland een abortus.
Wikimedia Commons via CC BY 2.0

Een ongewenste zwangerschap beëindigen, is dat een traumatische ervaring? In de literatuur woedt hierover al lange tijd een discussie. Sommige onderzoekers stellen dat abortus de geestelijke gezondheid van vrouwen een slag toebrengt, het zou bijvoorbeeld posttraumatische stress opleveren.

Andere onderzoekers beschouwen abortus niet als trauma, maar als een levensgebeurtenis. Eentje die stress geeft, ja, maar niet meer dan andere stressvolle gebeurtenissen, zoals een verhuizing of het overlijden van een huisdier of partner. In deze opvatting leidt abortus op zichzelf niet tot mentale problemen. Want, zo is het idee, hoe iemand omgaat met een levensgebeurtenis is per persoon verschillend.

Welke theorie is waar? Recente studies lieten de weegschaal al doorslaan naar abortus-als-levensgebeurtenis. Daar komt nu het promotieonderzoek van sociaal wetenschapper Jenneke van Ditzhuijzen van de Universiteit Utrecht bij. Haar onderzoek laat zien: vrouwen die een ongewenste zwangerschap beëindigen, lopen geen groter risico op mentale problemen dan vrouwen die nooit een abortus ondergingen.

Oorzaak en gevolg

Het effect van abortus op geestelijke gezondheid is meer dan eens bestudeerd, maar het schort nogal eens aan de methoden. “Bovendien wordt er in veel studies geen rekening gehouden met eerdere psychische klachten, wat wel belangrijk is om oorzaak en gevolg uit elkaar te houden”, zegt Van Ditzhuijzen. Voor iemand die eerder last had van angst, kan een abortus de trigger zijn voor het opnieuw oplaaien van angstige gevoelens. Meet je zo’n voorgeschiedenis niet, dan lijkt het alsof de abortus de angststoornis veroorzaakt heeft.

Het Ministerie van Volksgezondheid en Sport besloot in 2008 om onderzoek te bekostigen naar hoe het echt gesteld is met de psychische gezondheid van vrouwen die kiezen voor abortus. Eén van die studies was de Dutch Abortion and Mental Health Study (DAMHS), die Van Ditzhuijzen en haar collega’s uitvoerden. De onderzoekers volgden vijf jaar lang honderden vrouwen na het beëindigen van het zwangerschap. Getrainde interviewers gingen in die tijd drie keer langs bij de deelnemers om hun mentale gezondheid en psychiatrische voorgeschiedenis in kaart te brengen.

Abortus op zichzelf leidt niet tot psychische aandoeningen.
Flickr.com, My Photo Journeys via CC BY 2.0

Voorgeschiedenis

Van Ditzhuijzen vergeleek de gegevens met data van vrouwen die nooit een abortus hadden gehad, afkomstig uit een grote Nederlandse studie over psychische gezondheid. Wat bleek? De abortusvrouwen ontwikkelden niet vaker mentale stoornissen dan de vrouwen die geen abortus meemaakte.

Of de geestelijke gezondheid van vrouwen in de knel komt, hangt vooral af van hun psychiatrische voorgeschiedenis, volgens de promovendus. Vrouwen die een abortuskliniek bezochten hadden vaak al eerdere psychische problemen. Van Ditzhuijzen: “We weten dat deze risicogroep minder anticonceptie gebruikt, waardoor ze grotere kans hebben om ongewenst zwanger te raken. We zien ook dat vrouwen die meer levensgebeurtenissen meemaken voor een abortus, in de jaren erna meer psychische aandoeningen hebben.”

Richtlijn

Die laatste bevinding heeft implicaties voor de praktijk. “Omdat vrouwen die in de abortuskliniek komen relatief vaak psychische problemen hebben, adviseren we voor die groep betere begeleiding rond het proces. Deze vrouwen gaven in onze studie zelf ook aan moeite of twijfels te hebben rond hun abortus”, zegt Van Ditzhuijzen. Eind 2016 ging het onderzoeksrapport naar de Tweede Kamer, die opriep om de psychosociale richtlijn voor hulpverlening rond abortus onder de loep te nemen.

Is met dit onderzoek nu bevestigd dat abortus geen mentale schade veroorzaakt? “Wat mij betreft zijn we wel zo’n beetje klaar”, aldus Van Ditzhuijzen. Uit een Amerikaanse studie waarin vrouwen jaren werden gevolgd, rolde onlangs eenzelfde conclusie. “Abortus is niet niks, maar alles wijst in de richting dat een abortus op zichzelf het risico op psychische problemen niet verhoogt.”

Jenneke van Ditzhuijzen promoveert 3 maart 2017 aan de Universiteit Utrecht op het proefschrift Abortion and mental health: a longitudinal study of common mental disorders among women who terminated an unwanted pregnancy.