Waarnemingen met de ALMA-telescoop hebben voor het eerst inzicht gegeven in de verdeling van het moleculaire gas en stof in de moederstelsels van gammaflitsen – de grootste explosies in het heelal.
Gammaflitsen zijn de helderste verschijnselen in het heelal, maar de hoeveelheid zichtbaar licht die erbij vrijkomt is vaak bijzonder klein. Astronomen zochten uit hoe het kwam, en vonden verduisterende stofwolken.
Astronomen hebben dit jaar een gammaflits waargenomen van een ster die zo’n 13 miljard jaar geleden aan zijn einde kwam. Het is daarmee het verste astronomische object dat we ooit hebben gezien.
Er is een nieuwe recordhouder in de ruimte: een gammaflits die op 23 april werd waargenomen komt van een object dat 13,1 miljard lichtjaar ver staat. De leeftijd van het heelal is 13,7 miljard jaar, dus deze flits is slechts 600 miljoen jaar na de oerknal ontstaan.
We hebben geen instrumenten om in de toekomst te zien waar de wereld naartoe gaat. Daarentegen lijkt er geen einde te komen aan de ontwikkeling van technieken om terug te kijken naar het ontstaan van het heelal en van onszelf als een verzameling koolstofdeeltjes die kan praten en bewegen. Stap...
Eens per dag licht de hemel op met een titanische stralingspuls: een gammaflits, de krachtigste explosie in het heelal. De energie en deeltjes van een gammaflits zijn gebundeld in twee jets, die tegenovergestelde richting wegschieten. Promovendus Alexander van der Horst vond voor het eerst spo...
Gammaflitsen zijn de krachtigste kosmische explosies die we kennen, de grootste ook sinds de oerknal. Paradoxaal genoeg ontstaan ze bij de geboorte van zwarte gaten, waaruit zelf niets kan ontsnappen. Zes jaar nadat Nederlandse groothoekcamera’s de gammaflitsrevolutie inleidden, is het preciez...
Supernova-explosies zoals onze melkweg kent en de nog zwaardere gammaflitsen delen geen woonruimte, stelt een internationale onderzoeksgroep van sterrenkundigen. Goed nieuws, want zo’n titanische gammaflits vlakbij de aarde zou dodelijk zijn!
Sterrenkundigen hebben een nieuwe manier om zwaartekrachtgolven te detecteren. Joachim Moortgat, op 8 mei gepromoveerd aan de RU Nijmegen, denkt dat zulke rimpels in de ruimtetijd zichtbaar worden door hun effect op interstellair gas. De nieuwe Nederlandse LOFAR-telescoop kan dat bevestigen, s...
Onze melkweg is geen broedplaats voor dodelijke gammaflitsen, de grootste explosies van het heelal. Dat stelt sterrenkundige Krzysztof Stanek van Ohio State University na onderzoek aan vier gammaflitsen in andere stelsels. Zijn collega Adrian Melott van de universiteit van Kansas twijfelt aan ...
In het licht van een felle gammaflits zien sterrenkundigen uit Nederland, Groot-Brittannië en Denemarken sporen van waterstofmoleculen in een ver sterrenstelsel. Het bestaan van die moleculen werd wel vermoed, maar op een afstand van 12 miljard lichtjaar waren ze nooit te vinden…tot een ...
Een internationaal team van sterrenkundigen heeft de oorsprong van korte gammaflitsen opgehelderd. Door snel reageren op zo’n extreem heldere explosie in het verre heelal konden ze de bron van de gammaflits opsporen: een neutronenster die wordt opgeslokt door een nabij zwart gat. Edo Ber...
Korte gammaflitsen ontstaan volgens sterrenkundigen als twee neutronensterren op elkaar klappen. Zelfs de relatief zwakke korte flitsen uit dit onderzoek stralen meer energie uit dan een miljard sterren samen. Dat schrijft een internationale samenwerking van astronomen in Nature.
Met de NASA-satelliet Swift spoorden sterrenkundigen de verste gammaflits ooit op. De ontploffende ster staat op 12,7 miljard lichtjaar afstand en het licht van de explosie heeft er bijna de leeftijd van het heelal voor nodig gehad om de aarde te bereiken.
Een half jaar na de helderste gammaflits ooit onderzoeken sterrenkundigen de bron ervan: de sterk magnetische neutronenster SGR 1806-20. Met de schokgolven die de gammaflits veroorzaakte wil een internationaal team sterrenkundigen het binnenste van de magnetar onderzoeken.
Volgens Amerikaans onderzoek kan de aarde 443 miljoen jaar geleden getroffen zijn door een felle gammaflits. In eerste instantie kostte dat het leven aan vele soorten, vooral rond de evenaar. Maar de gammastraling zorgde ook voor stikstofbemesting die juist de verovering van het land door zowe...
Voor het eerst hebben sterrenkundigen de geboorte van een zwart gat live gezien. In de vroege maandagochtend zag de Swift-satelliet de geboortekreet van het zwarte gat – een gammaflits.
De vorig weekend gelanceerde Swift-satelliet gaat astronomen wakker bellen als er ergens een ster ontploft. Ralph Wijers, hoogleraar hoge-energieastrofysica aan de Universiteit van Amsterdam, weet er alles van: gammaflitsen vinden gewoonlijk op de meest ongeschikte momenten plaats, maar je moe...
Na uitstel op uitstel is NASA’s gammaflitssatelliet Swift op 20 november gelanceerd. Wetenschappers denken dat gammaflitsen de geboortekreten van zwarte gaten zijn. Swift is speciaal ontworpen om hun positie vast te leggen.
Er gaat geen dag voorbij of ergens aan de hemel duikt een felle lichtbundel op die onze planeet vol raakt. Het is dat mensenogen geen gammalicht kunnen zien, anders zouden we tureluurs worden van het geflits.
Gammaflitsen zijn de meest energieke explosies in het heelal en zenden ontzaglijke hoeveelheden gamma- en röntgenstraling uit. De Britse astronoom Simon Vaughan zag als eerste de reflectie van die röntgenstraling in stof uit onze eigen melkweg.
Hoe kom je een kwantumzwaartekrachttheorie op het spoor? Hang een zwembad vol met lichtgevoelige detectoren en wacht op een gammaflits. Een cursus scubaduiken is daarbij handig. Plus Spaanse les.
Een gammaflitser zendt in een paar seconden meer energie uit dan de zon in zijn hele leven. Tot voor kort wisten sterrenkundigen niet zeker welk proces zoveel energie vrijmaakt. Samenwerking tussen satellieten en een netwerk van grondtelescopen heeft dat raadsel eindelijk opgehelderd.
Dankzij de röntgengroothoekcamera’s van het Nederlands ruimteonderzoeksinstituut SRON aan boord van de satelliet BeppoSAX konden astronomen voor het eerst de positie van een gammaflits aan de hemel bepalen. Op Koninginnedag om 00.06 uur viel de inmiddels uitgeschakelde satelliet terug in...
De Europese Commissie heeft op 5 december aan een groep wetenschappers en technici uit het ruimteonderzoek, waaronder enkele Nederlanders, de Descartes-Prijs toegekend. De prijs is toegekend voor wetenschappelijke uitmuntendheid door Europese samenwerking.
Bij de finalisten van de EU-Descartesprijs waren dit jaar ook Nederlandse wetenschappers. Eén project, gecoördineerd door de Universiteit van Amsterdam, leidde tot de ontdekking dat gamma-uitbarstingen de krachtigste explosies zijn in het universum, op die van de Big Bang na. Een ander project...
Op 17 oktober wordt Integral gelanceerd, ESA’s nieuwste wetenschappelijke satelliet. Integral gaat op zoek naar extreem kortgolvige gammastraling uit het heelal. De satelliet zal met een Proton-raket vanaf de Russische lanceerbasis Baikonur worden gelanceerd.
Vanuit het heelal regent het razendsnelle deeltjes. Die slaan op de aardse dampkring – en bewoners – in, soms met bijna de lichtsnelheid. Waar komt die sterke kosmische straling vandaan en hoe kun je haar meten?
Explosies van gammastraling uit het heelal worden gammaflitsen (gamma-ray bursts) genoemd. Het zijn kortdurende, zeer sterke uitbarstingen van gammastraling, die seconden tot minuten lang de helderste bronnen aan de hemel zijn. Gammastraling is de meest energetische elektromagnetische straling...
Minder dan een eeuw geleden was men zich er nog niet van bewust dat er sterren zijn die – zij het kortstondig – met de lichtkracht van een compleet melkwegstelsel exploderen. Pas toen duidelijk werd hoe enorm de afstanden in het heelal zijn, kon het bestaan van deze supernovae worden aangetoon...