Nico Claassens mocht het academisch jaar van Wageningen University helpen openen

Maandag 5 september was de ‘eerste schooldag’, oftewel het begin van het nieuwe academische jaar. En dit jaar was deze dag voor mij extra bijzonder. Deze zomer was ik namelijk gevraagd als een van de jonge sprekers bij de officiële openingsceremonie van het academische jaar van Wageningen University!

6 oktober 2016

Deze ceremonie begon met een bijzondere traditie. Samen met de burgemeester, de rector, bestuurders van de universiteit en de twee andere jonge sprekers en natuurlijk de pedel mochten ik voorop lopen in het cortège. Nu denk je misschien: pedel, cortège, wie, waar heb je het over?

De cortege (optocht) die hoort bij het begin van het academisch jaar van Wageningen University
Nico Claassens

De pedel en cortège spelen beiden een belangrijke rol bij de typisch universitaire tradities. De pedel is iemand die helpt bij het regelen van officiële gelegenheden op de universiteit, zoals promoties of bijvoorbeeld de opening van het jaar.

Bij deze gelegenheden heeft de pedel ook een ‘lange zwarte jurk’ aan, de toga. Ook heeft ze een stok bij zich om mee op de grond te tikken, bijvoorbeeld als signaal voor het starten van het cortège. Het cortège is een optocht gevormd door de professoren van de universiteit, ook allemaal in toga. Het was bijzonder voor mij om voorop mee te lopen. Ik heb in mijn leven nog nooit zoveel foto- en videocamera’s tegelijk op me gericht gehad.

Professor Louise Fresco, voorzitter van het bestuur van de universiteit, vertelt tijdens de opening van het academisch jaar over innovaties en de problemen rondom de introductie hiervan.
Nico Claassens

Vijanden van innovatie

Bij binnenkomst van de stoet in de grootste collegezaal van de universiteit stonden daar 700 man publiek klaar. Daarna was het tijd voor de echte openingsplechtigheid met dit jaar als thema Rethinking innovation. De hoofdspreker voor dit onderwerp was eigenlijk professor Calestous Juma. Hij is een professor van de Amerikaanse Harvard universiteit die heeft bestudeerd waarom innovaties vaak niet zo snel hun weg in het dagelijks leven vinden. Dit heeft hij uitgebreid beschreven in zijn nieuwe boek Innovation and its enemies.

Hij vertelt hierin bijvoorbeeld hoe alledaagse producten zoals koffie of de boekdrukpers soms tot honderden jaren na hun uitvinding nog niet geaccepteerd werden in veel samenlevingen. De publieke opinie, maar volgens hem vooral ook overheden, bedrijven en andere organisaties met tegengestelde belangen houden innovaties vaak lang tegen. Voor koffie waren dit bijvoorbeeld de wijnmakers in Frankrijk en de thee-importeurs in Engeland.

Maar helaas was professor Juma door persoonlijke omstandigheden niet in staat om vanuit Amerika naar Wageningen te komen om dit verhaal zelf te vertellen. In zijn plaats vertelde professor Louise Fresco, voorzitter van het bestuur van de universiteit, over innovaties en de problemen rondom de introductie hiervan. Zij maakt zich ook grote zorgen om het grote wantrouwen in de wetenschap, vooral in Westerse landen vinden veel mensen tegenwoordig de bevindingen van wetenschap “ook maar een mening”.

Seven minutes of fame

Na haar speech mocht ik in het kort iets vertellen over mijn vakgebied en innovaties. In mijn seven minutes of fame legde ik kort uit wat synthetische biologie is en dat we hierin werken aan het herontwerpen van bijvoorbeeld bacteriën en andere organismen. Dit leidt waarschijnlijk tot veelbelovende innovaties, bijvoorbeeld ‘ herontworpen’ cellen die ziekten bestrijden of synthetische bacteriën die op een duurzamere manier brandstoffen kunnen maken.

Nico vertelt over zijn onderzoek tijdens de opening van het academisch jaar in Wageningen
Nico Claassens

Ik vertelde dat wetenschappers in mijn vakgebied hierover duidelijk en objectief moeten communiceren, en dat ze commerciële belangen in hun uitvindingen hiervoor misschien beter kunnen vermijden. Ten slotte gaf ik aan dat ik als natuurwetenschapper over communicatie vast nog veel kan leren van sociale wetenschappers. En dat werd gelijk bewezen door de volgende twee sprekers.

Communiceren

Tjidde, een promovendus in de filosofie, legde uit dat innovaties soms ook gewoon slechte effecten hebben en dat we als wetenschappers hierover op tijd moeten nadenken en misschien ook wel deels verantwoordelijk voor zijn. Een grappig voorbeeld over een innovatie met een negatief effect hem was de PokémonGo-rage van deze zomer, een leuk innovatief spel. Maar dat leverde als bijeffect ook platgetrapte duinnatuur op in het Pokémon-rijke Kijkduin. Hierna was als laatste de beurt aan Thomas, promovendus in de economie. Hij legde gepassioneerd uit dat volgens hem effectieve communicatie over wetenschap niet alleen over feiten moet gaan, maar ook over gevoelens die daar bij horen.

Nico mocht samen met twee andere promovendi het academisch jaar helpen openen.
Nico Claassens

Ik hield een goed gevoel over aan mijn praatje voor dit bijzondere publiek van onder andere tientallen professoren én mijn trotse ouders. Maar na een gezellige afsluitende borrel ging ik ook met een beetje een bezorgd gevoel naar huis. Het zou toch erg jammer zijn als allerlei veelbelovende innovaties, waar ik en vele andere wetenschappers hard voor werken, niet in het echt gebruikt gaan worden. Maar gelukkig nam ik ook de boodschap mee naar huis dat goede communicatie van wetenschappers een duw in de goede richting kan geven. Dus mijn goede voornemen voor het nieuwe academisch jaar is om hier ‘ communicatief’ aan proberen bij te dragen, bijvoorbeeld door mijn blogs!