Thomas Smits vertelt over zijn optreden bij de Universiteit van Nederland

Hoe vind je snel foto’s van je fietsvakantie terug in je telefoon en zoek je afbeeldingen in historische kranten? In een filmpje voor de Universiteit van Nederland leg ik uit hoe beeldherkenningsalgoritmes werken en hoe we dit soort technieken voor historisch onderzoek gebruiken.

27 november 2017

Vijf jaar geleden was je met een aantal vrienden op fietsvakantie in Frankrijk. Sindsdien heb je al honderden andere foto’s met je telefoon genomen. Hoe vind je snel die ene foto waar je net de top van de Alp d’Huez bereikt? Misschien is het je opgevallen dat je tegenwoordig in je telefoon kan zoeken op afbeeldingen van ‘fietsen’. Maar hoe weet je Iphone op welke foto’s er een fiets staat?

De afgelopen jaren is er enorme vooruitgang geboekt in zogenaamde ‘computer vision technieken’. Met behulp van kunstmatige intelligentie leren algoritmes om objecten en personen op foto’s te herkennen. Bedrijven zoals Google en Facebook gebruiken dit soort technieken om je sneller foto’s van je fietsvakantie te laten vinden.

Hoe kijkt een computer naar een afbeelding?

Computer vision technieken worden vooral ontwikkeld om moderne beelden mee te analyseren. Zo gebruikt Google beeldherkenningsalgoritmes om zelfrijdende auto’s mee te bouwen. We kunnen dit soort technieken ook toepassen op historisch materiaal. Voor een onderzoeksproject aan de Koninklijke Bibliotheek maak ik gebruik van computer vision technieken om duizenden afbeeldingen in gedigitaliseerde historische kranten te classificeren. Hierdoor wordt het veel makkelijker om de betekenis van beelden te onderzoeken. We kunnen bijvoorbeeld op zoek gaan naar afbeeldingen van gebouwen, kaarten of portretten.

Deze portretten uit Nederlandse kranten zijn herkend door een algoritme.
Delpher

Universiteit van Nederland

Maar hoe werken dit soort computer vision technieken eigenlijk? Computers gebruiken extreem ingewikkelde modellen om een afbeelding van een fietsvakantie te herkennen. Dit zorgt ervoor dat eigenlijk alleen briljante wiskundigen ze precies begrijpen. Gelukkig hoeven we niet allemaal wiskunde gestudeerd te hebben om de werking van dit soort algoritmes beter te snappen. Je kunt het een beetje vergelijken met de techniek van een auto. Hoewel er niet veel mensen zijn die alle techniek van een moderne auto snappen, of een auto kunnen bouwen, kunnen veel mensen wel ongeveer uitleggen hoe een auto werkt.

In een filmpje voor de Universiteit van Nederland, dat vandaag online is gekomen, leg ik uit hoe moderne computer vision technieken, zogenaamde convolutional neural networks, werken. In de laatste honderd jaar zijn we steeds meer met beelden gaan communiceren. Convolutional neural networks helpen ons bij het analyseren van deze enorme beeldenstroom en precies daarom is belangrijk dat we weten hoe dit soort technieken ongeveer werken.

Bij de Universiteit van Nederland
Joshua Kloet

Hoe kijkt een kunstenaar naar een algoritme?

Naar aanleiding van mijn filmpje werd ik uitgenodigd om bij de University of the Underground, een masterprogramma van de Rietveld academie, iets over computer vision technieken te vertellen. Studenten van dit programma proberen beter te begrijpen hoe algoritmes ons leven veranderen. Omdat ze afstuderen aan een kunstopleiding, hebben ze, net als ik, geen technische achtergrond.

Als we de rol van algoritmes in ons dagelijkse leven beter willen begrijpen is het echter essentieel dat niet alleen de techneuten van Google, maar ook historici en studenten van een kunstopleiding, nadenken over deze nieuwe technieken. Ook wordt het steeds belangrijker dat alfa’s (historici) en beta’s (programmeurs) beter samen werken. Voor mijn project bij de Koninklijke Bibliotheek werkte ik bijvoorbeeld samen met Willem Jan Faber, een onderzoeksprogrammeur bij de bibliotheek.

Met behulp van algoritmes probeer ik onder andere afbeeldingen van treinongelukken te herkennen (blog). Hier beelden studenten van de University of the Underground een treinongeluk uit
University of the Underground

Binnenkort komen de resultaten van mijn onderzoeksprogramma bij de Koninklijke Bibliotheek online. Zo heb ik onder andere een tool gemaakt waarmee je naar afbeeldingen met een bepaald onderwerp, zoals portretten, kunt zoeken. Later meer!