Naar de content
Faces of Science
Faces of Science

Liefdeseieren en banaan-kokos-shake met een pajilla

V via Flickr CC BY-NC 2.0

In mijn onderzoek ben ik de hele dag met taalklanken bezig. Ook of juist op vakantie verdiep ik me ook in de taal. In december was ik drie weken op vakantie met een vriendin in Nicaragua. We aten elke dag buiten, beklommen vulkanen en gleden er weer vanaf op een board. We zwommen in de zee en in een waterval, liepen hard over het strand en proefden koffie van het land. Spaans leerde ik van de locals en zo kwam ik veel bijzondere woorden en uitdrukkingen tegen.

Ik moet toegeven dat mijn Spaans niet fantastisch is. Ik heb nooit lessen gevolgd en leer alles en la calle (op straat). Eigenlijk vind ik het ook leuker om te leren hoe mensen een taal gebruiken dan om de standaardzinnetjes uit een boekje te leren. Daarnaast is het een manier om met mensen in contact te komen. Dat werkt best goed want de mensen vinden het leuk als je probeert Spaans te spreken. Je neemt al snel taal en uitspraak over van locals. Ooit vroeg een receptioniste in een Peruaans hostel mij zelfs of ik Argentijnse was omdat ik toalla op z’n Argentijns uitsprak: in plaats van toaya zeggen ze meer iets wat lijkt op toacha. Dat was overigens de enige keer dat iemand dacht dat ik Latina ben. Ik heb een paar nieuwe woorden en uitdrukkingen uit Nicaragua verzameld.

¡Tuani!

Tuani betekent cool, tuanis kan ook staan voor ‘goede mensen’. Het woord komt vanuit het Malespin, slang die in de 19e eeuw in El Salvador is ontstaan en zo over de rest van Midden-Amerika is uitgespreid. Het taaltje is vernoemd naar Francisco Malespin, een militair en politieke leider uit El Salvador. Nu worden nog maar een paar woorden Malespin gebruikt maar die zijn dan wel wijdverspreid. In Costa Rica en Guatamala gebruiken ze namelijk ook dit woord. Tuani is prominent aanwezig in het dagelijks leven. Er zijn Tuani petten, Tuani lodges en campings en zelfs een La Tuani radiostation. Toch is het woordgebruik misschien wel over zijn piek. Jongeren vinden het vaak niet meer zo cool om tuani te zeggen.

Biologische liefdeseieren van de markt in Managua

V via Flickr CC BY-NC 2.0

Huevos de amor

In Managua bezocht ik een paar keer Mercado Roberto Huembes. Ze verkochten echt alles op deze markt. Er waren rijen met kippen, fruit, groente, schoenen, gereedschap en piñatas, papier-maché poppen gevuld met snoepjes of kleine speeltjes die je op een feestje kapot slaat. Er zijn nu ook piñatas van Donald Trump. Een markt is de perfecte plek om nieuwe woorden te ontdekken. Mijn oog viel op een bordje bij de eieren: huevos de amor. Letterlijk betekent dat liefdeseieren. De spikkeltjes en de lichtbruine eierschaal verraadden al een beetje dat het biologische eieren waren. Dat vond ik wel mooi bedacht.

Pulperia

Eerst vond ik dit een verwarrend woord. Pulpa betekent pulp in sap. Pulpo betekent octopus. Meestal betekent –eria op het eind van een woord dat het een winkel is. Zo is een pescaderia een visbank en een pasteleria is een banketbakkerij. Een pulperia bleek een alles-en-nog-wat winkel te zijn. Je kan er brood, frisdrank, plastic bakjes, snoep en een hele rits kleine shampoo zakjes kopen. Vaak is het een familiezaak en woont het gezin achter de winkel. Opa en oma zitten op de stoep, de kinderen rennen rond. Dat idee.

Chele

Als je wel eens in Midden- of Zuid-Amerika heb gereisd ken je wellicht wel het woord gringo, wat Latino’s en Latina’s gebruiken voor alle (blanke) toeristen. In de bus hoorde ik voor het eerst mensen iets anders zeggen over mij: chela. Dat is dan de vrouwelijke versie van chele. Eigenlijk komt het van leche, wat melk betekent. De lettergrepen zijn verwisseld en dit noem je een metathesis. Het woord verwijst dus ook naar een blanke man of vrouw. Over het algemeen slaat dit dus op een toerist (zoals ik), maar het kan ook een Nicaraguaanse man of vrouw zijn met een lichtere huid.

En la ruta 11

Managua, de hoofdstad van Nicaragua, is een drukke stad met veel verkeer. Bussen rijden verschillende routes die zijn aangeduid met getallen in de 100 of 200. Toen ik vanuit mijn guesthouse naar een station moest, vroeg ik aan de eigenaar van het guesthouse welke bus ik het beste kon nemen. Hij adviseerde om een taxi te pakken en niet de bus want dat vond hij muy peligroso (erg gevaarlijk). Of ik kon natuurlijk en la ruta 11 zei hij en hij moest heel hard lachen. Toen vertelde hij me dat hij andar en la ruta 11 bedoelde: het bewandelen van route 11. Hierin verwijst de 11 naar de twee benen van persoon die wandelt.

Pajilla

We zaten op een terrasje en hadden twee banaan-kokos milkshakes besteld. Een rietje viel uit het glas en de serveerster zei dat ze een nieuwe pa… ging halen. Toen ze terugkwam vroeg ik nog een keer hoe ze het rietje noemde. Ik had eerder wel van een popote gehoord maar nu noemde de serveerster het een pajilla. Het is dus een rietje. Later ontdekte ik dat er wel 12 verschillende woorden zijn voor rietje.

Terug in Nederland ben ik weer snel aan de slag gegaan met de fundamentelere aspecten van taal. In Leiden onderzoeken we nu hoe vogels bepaalde kunstmatige spraakgeluiden precies onderscheiden. De geluiden verschillen in frequenties. Volgende keer meer daarover!

ReactiesReageer