Aan tafel met de koning

Sta je aan het begin van de middag nog met een schroevendraaier in je hand, een paar uur later zit je in gala tegenover de koning aan tafel. Als promovendus maak je soms gekke dingen mee.

9 december 2019

Voor veel mensen was maandag 7 oktober ongetwijfeld een doodnormale dag, maar voor mij niet. De dag begon vrij gewoon met het plaatsen van spiegeltjes op de optische tafel maar ’s avonds mocht ik naar de Avond van Wetenschap&Maatschappij. Tijdens deze jaarlijkse avond in de Ridderzaal staan gesprekken aan tafel tussen wetenschappers en mensen uit de maatschappij centraal. Samen met mijn promotor prof. Ronald Hanson mocht ik een discussie leiden over een stelling naar keuze. Uiteraard waren we het snel eens over het onderwerp; quantumtechnologie!

Tijdens de Avond van Wetenschap&Maatschappij had ik bijzondere tafelgenoten, zoals de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Robbert Dijkgraaf, oud-zwemmer en chef de mission van TeamNL Pieter van den Hoogenband, de president van de KNAW Wim van Saarloos, en… de koning!
Roemer Overdiep Avond van Wetenschap&Maatschappij

De rolverdeling was als volgt; de junior-wetenschapper (ik dus) introduceert het onderwerp met een verhaal van ongeveer tien minuten. Daarna leidt de senior-wetenschapper (mijn professor) de discussie en zorgt dat we on-topic blijven. In totaal zijn er twee rondes waarbij we met allerlei verschillende mensen met verschillende academische en niet-academische disciplines aan tafel zitten. Zover de theorie.

De tafelschikking

Een week van te voren kregen we een mailtje over de praktijk. Over de voorbereiding van de avond. Met de tafelschikking.

Het diner vond plaats in de Ridderzaal.
Roemer Overdiep Avond van Wetenschap&Maatschappij

Wat bleek, voor de eerste ronde waren wij ingedeeld bij de figuurlijke tafel één. Met o.a. als tafelgenoten; de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, natuurkundige Robbert Dijkgraaf, oud-zwemmer en chef de mission van TeamNL Pieter van den Hoogenband, de president van de KNAW Wim van Saarloos, en… de koning!

Niet bepaald de mensen waarmee ik dagelijks aan tafel zit. Dit tilde de spanning voor de avond naar een nog hoger niveau en bracht de nodige zorgen met zich mee. Zou mijn introductie wel goed gaan, paste mijn outfit wel goed genoeg bij de dresscode, hoe zat het ook alweer met al die tafelmanieren?

Deze update over de avond moest ik natuurlijk ook even met mijn moeder delen via de telefoon. Tot mijn grote verdriet deed de naam Robbert Dijkgraaf geen belletje bij haar rinkelen… (maakt niet uit, mam) en had ook de president van de KNAW niet dezelfde uitwerking op haar. Maar toen ik zei: ‘ en we zitten ook aan tafel bij … de koning’ hoorde ik alleen maar ‘Ooooooh!!’ aan de andere kant van de lijn.

Op de Avond van Wetenschap&Maatschappij had ik bijzondere tafelgenoten
Sophie Hermans voor NEMO Kennislink

De bezetting van de tafel tijdens de tweede ronde was niet minder indrukwekkend; de commissaris van de koning van Zuid-Holland, de secretaris-generaal van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, meerdere professoren, de bestuursvoorzitter van KPMG. Ook al is de naam van het evenement de Avond van Wetenschap en Maatschappij, wij waren ingedeeld bij twee bijzondere tafels met nogal een specifieke selectie van zowel de wetenschap als de maatschappij.

De gesprekken aan tafel

Nadat ik in de tram vanuit Delft mijn speech nog een keer had doorgenomen kwam ik aan op het Binnenhof. Daar ontmoette ik mijn professor en gingen we samen naar binnen. Het diner vond plaats in de Ridderzaal. In tegenstelling tot Prinsjesdag stond deze vol met prachtig gedekte tafels, met in het midden van iedere tafel een kunstwerk van Studio Drift. Maar net als bij de derde dinsdag in september stond de troon er ook!

Voordat we aan tafel gingen maakten we kort kennis met de andere tafelgenoten. Ik zat naast Pieter van den Hoogenband en Wim van Saarloos. Na kort over koetjes en kalfjes te hebben gepraat (PvdH: ‘Wat voor muziek luister jij zoal?’), was het tijd voor het echte werk; de tafelgesprekken.
De door ons geponeerde stelling luidde: ‘Quantumtechnologie komt er aan. En Nederland kan hierin een hoofdrol spelen.’ Tijdens de introductie gaf ik de context aan; waarom is quantumtechnologie interessant? (Antwoord: Denk aan de applicaties zoals veilige communicatie en berekeningen voor medicijnen die op normale computers onmogelijk zijn). En hoe ver zijn we met de ontwikkeling van quantumtechnologie? (Antwoord: Vergelijkbaar met computers en internet van 50 jaar geleden, dus helemaal in de begindagen).

Aan tafel hadden wij het over de uitdagingen omtrent de ontwikkeling van deze technologie. Gedurende de eerste ronde ging het over een vrij praktisch element; hoe zorg dat je er genoeg mensen zijn die in dit vakgebied kunnen werken. Zowel hoe je relevante opleidingen promoot, maar ook hoe je experts uit het buitenland aantrekt.

Aan tafel hadden wij het over de uitdagingen omtrent de ontwikkeling van quantumtechnologie
Sophie Hermans voor NEMO Kennislink

Tijdens de tweede ronde kon ik wat beter mijn ei kwijt (ook omdat de zenuwen er toen een beetje af waren). Hier richtte het onderwerp van discussie zich vooral op het creëren van maatschappelijk draagvlak. Vaak als het over quantummechanica gaat wordt er gezegd dat deze natuurkunde bizar en spookachtig is. Hoe zorg je er dan voor dat de maatschappij open staat voor quantumtechnologie? Hoe ga je om met allerlei toekomstscenario’s.

Wetenschappers hebben geen glazen bol, wij weten niet wat voor toepassingen al dit onderzoek gaat brengen. 50 Jaar geleden had niemand social media in gedachten als toepassing van het internet. En hoe belangrijk is het dat er direct concrete toepassingen in het vooruitzicht staan? Bijvoorbeeld bij sterrenkunde en onderzoek naar dinosauriërs is een belangrijke motivatie nieuwsgierigheid. Kortom, maatschappelijk draagvlak speelt een belangrijke rol in hoe wij onderzoek doen.

De volgende ochtend

Al met al was deze avond een once-in-a-lifetime ervaring! Na zoveel indrukken duurde het wel even voordat ik slaap kon komen. En de volgende ochtend? Eerst heb ik alle verhalen uitgebreid verteld bij het koffieapparaat (toen pas kwam ik er achter dat ik geen idee had van wat er op het menu stond). Maar daarna stond ik toch gewoon weer met mijn schroevendraaier in het lab.

Ben je benieuwd naar en zou je meer willen lezen over de komst van quantumtechnologie, mogelijke toepassingen en toekomstbeeld, bekijk dan het magazine van het Quantum Vision Team van QuTech. Ben je geïnteresseerd in beleidsmaatregelingen met betrekking tot quantumtechnologie, lees dan de Nationale Agenda Quantumtechnologie.