In de zestiende eeuw verschenen de eerste woordenboeken en grammatica’s van het Nederlands. Dat wordt vaak toegeschreven aan een groeiend nationaal bewustzijn. Maar Nederlanders in die tijd hadden niet alleen interesse voor de Nederlandse volkstaal, ook voor andere talen.

De Bora-gemeenschap kan haar taal niet alleen spreken, maar ook trommelen. Wetenschappers onderzochten hoe ze de taal representeren in slagen op trommels. Het antwoord blijkt te liggen in het ritme.

In Nederland krijgen kinderen vaak alle aandacht, terwijl in sommige culturen volwassenen nauwelijks direct tegen ze spreken. Soms wordt zelfs direct oogcontact vermeden. Hoe leren kinderen ondanks al die variatie toch allemaal hun moedertaal?

Justitie gebruikt primitieve en onbetrouwbare methoden om bewijsmateriaal te vergaren uit grote databestanden, zegt data-onderzoeker David Graus. Hij hoopt dat dit niet de manier is waarop de overheid sleepnetten door onze internetdata gaat halen.

Tijdens conferenties deed promovendus Arnold Kochari veel inspiratie op voor zijn onderzoek naar woorden als ‘lang’ en ‘weinig’. Ondertussen mengt hij zich ook in een verhitte discussie over een taalpsychologisch effect dat wellicht toch niet bestaat.

Een tekst wordt niet begrijpelijker als je enkel woorden en zinnen inkort. Het is belangrijker dat je bekende woorden gebruikt, en dat je grammaticale eenheden bij elkaar zet. Dat blijkt uit promotieonderzoek van Suzanne Kleijn (UU), die een nieuwe leesbaarheidsformule ontwikkelde.

Hoor jij het verschil tussen het Engelse ‘celery’ en ‘salary’? En tussen ‘full’ en ‘fool’? Nijmeegse taalwetenschappers ontwikkelden de app Vowel Space Travel, waarmee je deze subtiele klankverschillen beter leert onderscheiden.

Ga jij ook altijd als vanzelf op dezelfde plek aan tafel zitten? Ook jongeren die chillen in een park, weten precies waar zij wel en niet moeten zitten. En ze zijn zich heel bewust van hun manier van praten, zo blijkt uit onderzoek van Jacomine Nortier van de Universiteit Utrecht.

Het eind van het promotietraject van James Trujillo komt in zicht. Ligt de promovendus een beetje op schema? En is er nog tijd voor dat ene laatste experiment? NEMO Kennislink vraagt hem naar zijn plannen.

In veel Limburgse dialecten kun je met toon betekenisverschil uitdrukken. Nieuw onderzoek toont aan dat Limburgse moedertaalsprekers gevoeliger zijn voor toon dan Nederlandse moedertaalsprekers.

Liederen die een gemeenschappelijke melodie hebben, behoren tot dezelfde melodieënfamilie. Berit Janssen ontwikkelde een computerprogramma om terugkerende elementen in melodieën op te sporen.

Geopereerd worden aan je hersenen, terwijl je zelf volledig bij bewustzijn bent. Het klinkt als een afschuwelijke nachtmerrie, maar het gebeurt in Nederland tientallen keren per jaar. Waarom is het nodig om wakker te blijven tijdens zo’n operatie? En hoe is het om mee te maken?

Terwijl de een schijnbaar moeiteloos een nieuwe taal leert, kost het de ander bloed, zweet en tranen. Taalwetenschapper Maja Ćurčić probeert deze verschillen te verklaren. Vorige week verdedigde ze haar proefschrift aan de Universiteit van Amsterdam.

‘Vogels vliegen’, ‘teken dragen Lyme’, ‘pitbulls zijn agressief’. Allemaal waar, maar deze uitspraken zijn niet áltíjd waar. Een nieuwe theorie verklaart waarom – en wanneer – we zulke algemene zinnen als juist ervaren.

Mensen zijn over het algemeen slecht in het benoemen van geuren. De Jahai in Maleisië hebben juist een rijk geurvocabulaire, wat waarschijnlijk samenhangt met hun leefstijl als jager-verzamelaars.

Vooroordelen zijn slecht, hoor je overal. Toch kan ons brein niet zonder, zo laat Harold Bekkering van de Radboud Universiteit zien: ze zorgen ervoor dat onze sociale interactie doorgaans soepel verloopt.

Het Virgin Islands Dutch Creole is een Nederlandse creooltaal, die tot in de negentiende eeuw werd gesproken op de Maagdeneilanden. Cefas van Rossem onderzocht voor zijn promotie een groot aantal oude teksten in deze taal.

Hoe kun je talen objectief scheiden van dialecten? Taalkundigen concludeerden na een lange zoektocht dat dit onmogelijk is: het onderscheid is puur sociaal en politiek van aard. Een Schotse psycholoog beweert nu dat het wél kan.

De kruitdampen van het vuurwerk zijn opgetrokken en de kerstbomen liggen alweer op straat. Na de terugblik op 2017 waagt de redactie van NEMO Kennislink zich aan een voorzichtige vooruitblik: wat gaat 2018 ons voor wetenschappelijke doorbraken brengen?

December is de maand van uitgebreide kerstdiners, winterse boswandelingen, en foute kerstfilms. Maar ook een uitgelezen moment om je eens lekker in je favoriete stoel te nestelen met een goed boek. Onze redactie tipt haar favoriete boeken voor onder de boom.

De Nederlandse prinsessen spreken thuis naast Nederlands ook Spaans. Toch hebben veel mensen grote bezwaren als de thuistaal van een kind niet Nederlands is. Sharon Unsworth probeert met haar onderzoek misverstanden over tweetaligheid de wereld uit te helpen.

De Berbertalen in Noord-Afrika zijn in opmars. Werden ze aanvankelijk nog doodgezwegen, nu leren Marokkaanse kinderen de taal op school en zwaaien demonstranten in de Rif met Berbervlaggen. Hoe het tij kon keren, laat hoogleraar Berberstudies Maarten Kossmann zien in zijn oratie.

Taalkundige Marjo van Koppen doet onderzoek naar de taaldynamiek in de Gouden Eeuw, een periode waarin de taalnorm nog niet vastlag. “Het mooie van de zeventiende eeuw is dat je taalverandering in actie kunt onderzoeken”, aldus Van Koppen.

Hoe leren mensen taal? En zijn er overeenkomsten met de manier waarop vogels zich hun zangrepertoire eigen maken? Raquel Garrido Alhama ontwikkelde een voorspellend computermodel op basis van een groot aantal studies.

Leiden heeft de enige universitaire opleiding Chinees in Nederland. Alleen al om die reden is er in de Sleutelstad veel kennis aanwezig over Azië. In de tentoonstelling ‘Vol van karakter’ maakt het Taalmuseum die kennis zichtbaar voor het grote publiek.

Welke rol speelt het Catalaans in de strijd voor de onafhankelijkheid? En in hoeverre verschilt het eigenlijk van het Spaans? NEMO Kennislink sprak met Anna Escofet Vilá, docent Spaans en Catalaans aan de UvA.

Bij het leren van een nieuwe taal zijn er allerlei hersengebieden actief. Een nieuwe fMRI-studie laat zien dat de hippocampus en het gebied van Broca een eigen rol spelen in de taalverwerving.

Op 1 november was de aftrap van Nederland Leest, thema ‘robotica’. Het geschenkboek bevat behalve negen verhalen van Isaac Asimov, een vervolgverhaal van Ronald Giphart en Asibot. Deze literaire robot werd ontwikkeld door de Universiteit van Antwerpen en het Meertens Instituut.

De film Pygmalion uit 1937 vertelt het verhaal van een spraakprofessor die een weddenschap aangaat met een collega. Binnen drie maanden zal hij Liesje, een brutale bloemenverkoopster die plat Amsterdams spreekt, omvormen tot een chique dame. Hoe realistisch is deze film?

Sommige mensen praten zó snel, daar is geen speld tussen te krijgen. Zij spreken de woorden niet alleen rap uit, maar bedenken ook vliegensvlug wat ze willen zeggen. Waar komen die onderlinge verschillen vandaan?