Gedachtelezen, bionische materialen, goedkopere geneesmiddelen en een bezoekje aan de Kuipergordel. De redactie van NEMO Kennislink waagt zich aan een voorzichtige vooruitblik op 2019.

In de voorlaatste week van het jaar kijkt de redactie van NEMO Kennislink terug op de wetenschap van het afgelopen jaar.

In het Nederlands verwijst ‘zijn’ soms naar mannen, soms naar vrouwen of naar allebei. In de jaren zeventig kwam er kritiek op dit algemene gebruik van mannelijke voornaamwoorden. Maar hoe verwerken we zo’n woord? Eyetracking werpt nieuw licht op de zaak.

Sinterklaas komt zaterdag aan in Nederland. De redacteuren van NEMO Kennislink zochten uit welke populairwetenschappelijke kinderboeken het waard zijn om op de verlanglijst te zetten.

Leren kinderen met scherm en toetsenbord net zo goed lezen en schrijven als met pen en papier? Hoewel digitale leermiddelen ook positieve effecten hebben, lijken de gevolgen voor tekstbegrip zorgwekkend.

Tijdens het DRONGO talenfestival werd net als vorig jaar een sessie gewijd aan artificiële intelligentie (AI). Herbert Blankesteijn sprak met specialisten uit de wetenschap, de overheid en de industrie.

Het is geen boek in de klassieke zin, maar er valt een hoop te lezen en te leren in de Young Scientist Wetenschapskalender 2019. Een fijne verzameling weetjes, experimenten en grapjes vanuit allerlei verschillende vakgebieden.

Vragenboeken zijn populair om kinderen van alles te vertellen over de wereld om ons heen. ‘Waarom voel ik niet dat de aarde draait?’ past goed in dat genre. Maar de vragen komen soms wat geforceerd over.

Wetenschapsfilmfestival InScience stond afgelopen weekend in het teken van kunstmatige intelligentie. De kersverse hoogleraar Marcel van Gerven verkent hoe onderzoek naar kunstmatige en natuurlijke intelligentie elkaar kan inspireren en versterken.

In een geschreven tekst komen sommige woorden vaak voor en andere weinig. Dat wordt verklaard door de Wet van Zipf. Marjolein van Egmond onderzocht in haar proefschrift of dit patroon ook opgaat voor gesproken tekst, met name bij afasiepatiënten.

Hoe ga je te werk als je je eigen taal wil creëren? Drie Nijmeegse onderzoekers ondervroegen twee experts op het gebied van kunsttalen.

Een kindertaalfestival. Is dat een festival voor kinderen over taal? Of een festival voor volwassenen over kindertaal? Allebei, zo blijkt tijdens de tweede editie van Kletskoppen in Nijmegen.

Afgewezen worden door klasgenootjes begint al op jonge leeftijd. In de kleuterklas maakt het al uit hoe je je kan uitdrukken, laat recent onderzoek zien.

Als lezer van Het Groot Nederlands Vloekboek sla je twee vliegen in één klap. Je breidt je repertoire aan scheldwoorden flink uit en doet ondertussen ook nog wat taalkundige kennis op. Niet slecht voor een boek dat begon als afstudeerproject van twee Vlaamse illustratoren.

Vandaag houdt de kersverse hoogleraar Onno Crasborn zijn oratie op een wel heel bijzondere manier: in de Nederlandse Gebarentaal (NGT). Eerder deze maand sprak NEMO Kennislink met hem over de almaar uitblijvende erkenning van de NGT.

De korte en snelle berichtjes die tieners uitwisselen op hun telefoon, zouden wel eens kunnen wijzen op een goed ontwikkeld taalbewustzijn. Uit onderzoek blijkt namelijk dat kinderen die meer telegramstijl gebruiken in hun appjes, relatief goed zijn in grammatica.

Nog een paar maanden en dan zit het promotietraject van Shruti Ullas erop. NEMO Kennislink volgde haar tijdens haar onderzoek. Hoe past ons brein zich aan aan variatie in uitspraak?

Niet alle basisschoolleerlingen spreken thuis Nederlands. Aandacht op school voor deze andere thuistalen versterkt de talenkennis van de hele klas. Het leerboek SJOES helpt daarbij een handje, met twaalf creatieve lessen over meertaligheid.

Lowlands Science is inmiddels een vast onderdeel van Lowlands, het jaarlijkse muziekfestival in Biddinghuizen. Dit keer waren er opmerkelijk veel onderzoekjes rondom taal, en daarom namen beide taalredacteuren van NEMO Kennislink een kijkje.

Tijdens muziekfestival Lowlands konden bezoekers meedoen aan verschillende wetenschappelijke experimenten. Een daarvan was Deepflow, dat onderzoekt of een computer kan rappen als een rapper.

Het aantal expatkinderen groeit. Taalwetenschappers pleitten er deze zomer al voor dat scholen meer gebruikmaken van meertalige achtergronden.

In het Engels winnen verledentijdsvormen als ‘sunk’ en ‘stung’ het steeds vaker van vormen als ‘sank’ en ‘stang’. Hoe komt dat? Aan de hand van een wiskundige formule kunnen we meer vat krijgen op hoe onze hersenen talige patronen verwerken.

Ter gelegenheid van de 200ste geboortedag van Franciscus Donders, herhaalde taalpsycholoog Ardi Roelofs het baanbrekende experiment waarmee Donders aantoonde dat denken tijd kost.

Migranten die het Nederlands leren, hebben soms moeite met klanken of grammaticale aspecten die ze niet kennen uit hun moedertaal. Voor docenten is er nu een app met informatie over die migrantentalen.

Deze maand gaat taalkundige Gerrit Bloothooft met pensioen. Hij begon zijn carrière als natuurkundige en werd via allerlei omwegen naamkundige. Dankzij hem kwamen alle Nederlandse voor- en achternamen in de bekende Voornamenbank en Familienamenbank terecht.

Naast optische en auditieve illusies, heb je ook grammaticale illusies. Daarbij líjkt een zin weliswaar correct, maar is hij dat toch niet. Of je vatbaar bent voor zo’n illusie hangt af van de taal waarin de zin wordt aangeboden, zo blijkt uit onderzoek.

Van de intonatie van een taal zijn we ons vaak weinig bewust. Toch storen veel mensen zich aan een ‘buitenlands accent’. Maar uit onderzoek van Lieke van Maastricht blijkt dat een verkeerde intonatie het begrijpen niet in de weg staat.

Zeg jij altijd netjes ‘dankjewel’? Uit een groot wereldwijd onderzoek blijkt dat we dit met zijn allen veel minder vaak doen dan je zou verwachten. Sommige talen hebben zelfs geen woord voor ‘dankjewel’.

Kinderen die opgroeien met Nederlands en Fries, hebben niet per se voordeel bij het leren van Engels. Dat blijkt uit nieuw onderzoek. In andere studies was tweetaligheid wél een bevorderende factor.

Een geluidsopname houdt de gemoederen op de sociale media al enkele dagen bezig. Zegt de spreker nu ‘laurel’ of ‘yanny’? Hoe kan het dat de ene luistereraar iets heel anders hoort dan de andere?