We hebben een verkeerd beeld van zowel natuur als technologie, vindt filosoof Koert van Mensvoort. In zijn boek Next Nature pleit hij voor een nieuwe blik op beide en op de rol van de mens daarin.

Voordat er leven was, vertoonden moleculen al gedrag dat lijkt op leven. Omer Markovitch probeert dat gedrag via computermodellen te begrijpen en te voorspellen.

Net zoals je linker- en rechterhand elkaars spiegelbeeld zijn, hebben aminozuren – de bouwstenen van eiwitten – ook een spiegelbeeldvorm. Levende cellen hebben een voorkeur voor de ‘linker’. Maar nu is er een transporteiwit gevonden waar beide vormen in passen.

Groningse onderzoekers hebben een lichtgevoelige schakelaar ontwikkeld waarmee ze communicatie tussen bacteriën kunnen stimuleren of juist afremmen.

Vervuiling, slechte werkomstandigheden en heel veel afval. De leerindustrie staat er niet goed op. Kweekleer kan op alle fronten voordelen bieden. Extra bonus: je hoeft er geen dieren voor te slachten.

Uit menselijke cellen kun je in het laboratorium een mal voor een bloedvat kweken dat in het lichaam van nierpatiënten langzaamaan tot een lichaamseigen bloedvat wordt omgevormd. Dat biedt hoop op minder bijwerkingen en minder noodzakelijke ingrepen.

Trillende kunststof schijfjes die zich niet zelfstandig kunnen voortbewegen, kunnen wel samenklonteren tot een groter geheel dat zich kan verplaatsen. Geïnspireerd door het gedrag van groepjes cellen, presenteren Amerikaanse onderzoekers nu hun ‘deeltjesrobot’.

Groningse chemici zijn erin geslaagd om extreem veel moleculaire motoren in een kooi-achtige structuur bij elkaar te zetten. En ze dezelfde kant op te laten draaien. Dat is een belangrijke stap op weg naar echte toepassingen van deze bijzondere moleculen.

Een levende cel beschikt over ‘kanalen’ om stoffen van binnen naar buiten te transporteren en andersom. Groningse onderzoekers hebben nu ontdekt hoe sommige van die kanalen het klaarspelen om heel verschillende stoffen door te laten.

In een cel is het veel duw- en trekwerk. Zwitsers onderzoek geïnspireerd op de kleurverandering in garnalen helpt om een kijkje binnen in de cel te nemen.

Materialen die de natuurlijke omgeving van levende cellen nabootsen zijn interessant voor medische toepassingen. Chemici uit Nijmegen zetten een nieuwe stap in het aanbrengen van biologische eigenschappen in deze materialen.

Van een chaotische verzameling moleculen naar een goed georganiseerd geheel dat zichzelf kan vermenigvuldigen. Zo is leven op aarde waarschijnlijk ontstaan. Chemicus Evan Spruijt probeert dat proces na te bootsen met druppeltjes.

Eiwitten zijn onmisbaar voor een levende cel, maar ze zijn alleen nuttig als ze op de juiste manier zijn gevouwen. Die complexe vorm is door evolutie ontstaan. Maar het kan ook anders. Eenvoudige bouwstenen kunnen spontaan complexe, gevouwen moleculen vormen.

Dat gist alcohol kan maken, weten bierbrouwers maar al te goed. Maar het is voor gistcellen een verspilling van energie, dus waarom doen ze het dan? Groningse onderzoekers denken nu dat de productie van alcohol als een soort veiligheidsklep werkt, die overbelasting van de gistcellen voorkomt.

In boeken en films wemelt het van de aliens, maar bewijs voor echt buitenaards leven is er nog niet. Toch wordt er druk naar gezocht. Maar waar zoek je dan precies naar? En op welke plekken binnen én buiten ons zonnestelsel?

Wie naar een betere versie van zichzelf streeft, kan van alles doen. Peter Joosten maakt je wegwijs in de wereld van biohacking – het actief ingrijpen in jezelf om je prestaties op te krikken. Van diëten en ijsbaden tot stamcelinjecties en chips in je hersenen.

Zijn de piepkleine patronen in miljarden jaren oud gesteente op Groenland wel of niet het resultaat van heel vroeg leven? Ja, zeiden onderzoekers in 2016. Nee, zeggen onderzoekers nu.

Met een combinatie van chemie, biologie en nanotechnologie probeert hoogleraar organische chemie Pascal Jonkheijm slimme oplossingen te vinden voor biomedische vragen. En met zijn mix van fundamenteel en toegepast onderzoek weet hij inmiddels al een hoop vragen te beantwoorden.

De Nobelprijs voor Scheikunde gaat naar Frances Arnold, George Smith en Sir Gregory Winter, voor hun gecontroleerde evolutie van eiwitten in het lab.

Waar zouden we zijn zonder gist? Nergens, betoogt microbioloog Nicholas Money. Hij schreef een geestig boek over onze langdurige relatie met deze oeroude eencelligen.

Roxanne Kieltyka van de Universiteit Leiden hoort bij de ‘Talented Twelve’, de twaalf meest veelbelovende chemici wereldwijd. NEMO Kennislink sprak haar over vierkante moleculen en het kweken van stamcellen.

Bewegen kan op allerlei manieren. In Nature Chemistry laten chemici zien dat vorming van een intern gasbelletje al genoeg is om microcapsules netjes te laten opstijgen. Ze zien mogelijkheden voor transport op heel kleine schaal.

Een slimme combinatie van flexibele elektronica en zelfherstellende materialen betekent weer een stapje richting een kunstmatige ‘huid’ voor draagbare medische sensoren of protheses.

Nijmeegse chemici wilden bestuderen hoe een eiwit een bacterie tijdens de celdeling kan afknijpen zodat twee nieuwe cellen ontstaan. Maar de resultaten leveren aanknopingspunten om te begrijpen hoe ooit het allereerste leven kan zijn ontstaan.

Zowel de chemische industrie als de natuur kunnen niet zonder katalysatoren. Groningse chemici ontwikkelden een nieuwe manier om natuurlijke katalysatoren te ontwerpen met niet-natuurlijke bouwstenen.

Een groeiende stad kan met relatief minder infrastructuur toe, net zoals een olifant naar verhouding minder energie nodig heeft dan een muis. En de sterftecurves van beurgenoteerde bedrijven lijken sprekend op die van mensen. Met ‘Schaal’ zet Geoffrey West je gevoel voor verhouding...

Er is nog veel discussie mogelijk over wat leven nu eigenlijk is, zo bleek tijdens een speciale editie van NEMO Kennislink live. Maar wetenschappers zijn al bezig om het na te maken. Zullen we het snappen, als we het zelf kunnen bouwen?

Met behulp van een enzym ontwikkelden Amerikaanse onderzoekers een manier om makkelijk korte strengen DNA in elkaar te zetten. Op termijn hopen ze met deze nieuwe techniek veel tijdswinst te boeken, want nu wachten onderzoekers vaak dagen op een streng DNA waar ze verder mee kunnen. In de toek...

Marileen Dogterom kijkt met de blik van een natuurkundige naar het krachtenspel in levende cellen. Ze krijgt de Spinozapremie voor haar onderzoek naar de krachten die het geraamte van de cel uitoefent.

Ilja Voets krijgt de KNCV Gouden Medaille 2019 voor haar creatieve materialenonderzoek. NEMO Kennislink dook eerder in het werk van Voets.