2015 was het Jaar van de Bodem. Ter afsluiting sprak Kennislink met filosoof Jan-Hendrik Bakker over de emotionele band die de mens heeft met de grond onder zijn voeten.

Tussen landrechten en investeringen in bodemkwaliteit bestaat een sterke relatie. Een boer of boerin die grond bezit of een langjarige pachtovereenkomst heeft, is eerder geneigd om te investeren in bodemvruchtbaarheid en erosiebestrijding. Maar landregistratie is geen wondermiddel.

Eigenaars van tuinen en akkers kunnen kiezen uit honderden organische meststoffen. Daarmee zorg je voor humus in de bodem, zeggen deskundigen. Desgewenst kun je daarnaast nog wat kunstmest toevoegen: hier nog wat stikstof, daar nog een beetje fosfaat of magnesium.

Het merendeel van de planten werkt samen met mycorrhizaschimmels. Deze schimmels geven voedingsstoffen aan de plant en krijgen daar energie voor terug. Hoogleraren Marcel van der Heijden en Toby Kiers onderzoeken hoe deze win-winsituatie tussen plant en schimmels precies werkt. “Het is t...

Kaal gekapt en dor geworden land kan in twintig jaar weer groen en vruchtbaar worden gemaakt zodat mensen opnieuw een toekomst krijgen. Dat leren succesverhalen uit Niger, China en Ethiopië. Boeren recht geven op eigen bomen en land blijkt cruciaal. Ook samenwerking, kennis en een langetermijn...

Door het bodemleven optimaal te benutten, kan de fruitteelt een stuk milieuvriendelijker. Bodemorganismen breken organische stof af en maken zo meststoffen vrij. Ze zorgen bovendien voor een natuurlijke afbraak van schimmels die wij liever niet op ons fruit zien. Kennislink kreeg een lesjes bo...

Een mierennest onder de grond kan duizenden gangen bevatten en wel acht meter diep zijn. Dat wordt mooi zichtbaar gemaakt in een filmpje dat werd vertoond op het Bodemfilmfestival in Utrecht. Het toont hoe Braziliaanse onderzoekers gangen en kamers opvulden met cement om zo het complexe, onder...

In bodems vind je talloze verhalen. Ze vertellen over vulkaanuitbarstingen, dijkversterkingen en klimaatinvloeden, maar ook van inventieve boeren. Bij het Bodemmuseum zijn ze allemaal te vinden: zowel de technobodems van ondernemend Nederland als de felgekleurde tropische bodems uit de regenwo...

Een digitale boerderij beheren is niet alleen meer een spelletje. Op de computer akkers inrichten kan ook echte telers helpen. Dat leert een nieuw beslismodel dat telers helpt de bodem gezond te houden.

De eerste drones vliegen inmiddels over aardappel-, tarwe- en sojavelden. Door de dronebeelden te combineren met bodemscans bemesten telers preciezer dan voorheen. Daarmee valt flink winst te behalen. Het ene stukje bodem heeft namelijk veel minder mest nodig dan het andere.

Het onkruidverdelgingsmiddel glyfosaat van Monsanto is populair, vooral in de sojateelt. Maar op de Argentijnse pampa, waar veel soja wordt verbouwd, heeft dit middel een slechte invloed. Célia Martins Bento (Wageningen Universiteit) ontdekte dat glyfosaat er in de winter maar langzaam afbreek...

Onze blik reikt meestal niet verder dan het aardoppervlak: de bebouwing, de zichtbare begroeiing en de watervlaktes. Maar verscholen onder het oppervlak ligt de bodem, zwaar of licht, jong of oud, dood of vruchtbaar. Met een beetje hulp liggen de verhalen voor het oprapen, laten twee nieuwe bo...

Vier eeuwen geleden was het Afrikaanse eiland Mauritius nog bedekt met tropisch regenwoud. Daar kwam snel verandering in toen de Nederlanders zich in 1638 op het eiland vestigden. De kaalslag die toen begon leidde uiteindelijk tot een extra probleem waar eilanden met weinig begroeiing onvermij...

Veel delta’s en kustzones in de wereld zakken langzaam weg, vaak door wateronttrekking. Het land weer natter maken kan die bodemdaling tegengaan. Maar dan moeten overheden en boeren maatregelen willen nemen, zoals flexibel peilbeheer of het verbouwen van gewassen die tegen een nattere bo...

Het organisch stofgehalte van de bodems waarop bloembollen worden geteeld, is in de laatste jaren drastisch gedaald en het bodemleven is minimaal. Oorzaak hiervan is het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest. Een groep Noord-Hollandse bloembollentelers wil hier verbeteri...

Al sinds de middeleeuwen graven we in natuurgebieden de bovenste laag veengrond af: toen als brandstof, nu vooral voor de tuinbouw. De protesten daartegen nemen toe, maar de speurtocht naar alternatieven is nog niet erg succesvol. Wel komt er binnenkort verantwoord gewonnen veen op de markt.

Op eilanden ligt het gevaar van bodemerosie op de loer. Door regenval, vooral in steile delen, spoelt de bodem er gemakkelijk weg, direct de zee in. Maar op het Ierse eiland Skellig Michael is dit geen onomkeerbaar proces. Dankzij de weelderige plantengroei vernieuwt de bodem zich voortdurend....

We zijn ongelofelijk afhankelijk van dat dunne laagje om onze aarde, de bodem: niet alleen voor ons voedsel maar in toenemende mate ook voor onze brandstof. De bodem geeft veel maar krijgt veel te weinig terug, vindt bodemonderzoeker Jan Willem van Groenigen van de Wageningen Universiteit. Hij...

Door toegenomen mechanisatie heeft de bodem veel te verduren. Steeds zwaardere oogstmachines gaan het land op, ook in ongunstige perioden zoals na veel regenval. Het gewicht van de machines drukt de bodem dicht en dat gaat ten koste van de bodemkwaliteit. Ook de ‘zwerfteelten’ eise...

Bramen, brandnetels, verstikte meren en aangetaste koralen. De overmatige hoeveelheid stikstof in de bodem door kunstmestgebruik zorgt wereldwijd voor achteruitgang van de natuur. Minder kunstmest en minder vlees eten helpt. Maar snel zal het effect niet zichtbaar zijn.

Goed nieuws voor toekomstige Marsbewoners. In de bodem blijken plantjes gewoon te ontkiemen en zelfs tot bloei te komen. Dat opent de weg voor landbouw op de rode planeet. Al zijn er nog wel wat problemen te tackelen. Want waar komt de voor plantengroei noodzakelijke stikstof, koolstof en wate...

Een gazonnetje of voetbalveld. Het gras oogt overal hetzelfde, maar schijn bedriegt. Verspreid over de hele aardbol komen maar liefst achtduizend grassoorten voor. De hoogste tijd voor (h)erkenning van de wuivende halm.

Kunstmest of organische bemesting? Voor- en tegenstanders kunnen er eindeloos over bakkeleien. Die luxe kan Afrika zich niet permitteren. Door de snel afnemende bodemvruchtbaarheid loopt de voedselvoorziening gevaar. Wageningse bodemonderzoekers pleiten voor een nieuwe benadering: “Breng...

Deze maand opende FoodGuerilla in Amsterdam de eerste ‘wormenhotels’, bakken met regenwormen die je voert met restjes fruit en groente. Wat weten we eigenlijk over deze roze beestjes? Niet genoeg, vindt wormenexpert Nick van Eekeren van het Louis Bolk Instituut. OneWorld interviewde hem over d...

Moet je de tuin of je land nu omspitten of niet? Steeds meer particuliere moestuinders en boeren doen dit niet meer. Dat scheelt zwaar werk en het bodemleven blijft intact. Maar schimmels en onkruid kunnen wel makkelijker de kop opsteken. “Werk de grond alleen om als het echt nodig is...

Hoe gaat het met de bodems in de wereld? Zo’n algemene vraag lijkt onmogelijk te beantwoorden. Toch hebben Duitse onderzoekers dit geprobeerd in de ‘Global Soil Atlas 2015’. Ze hebben de bedreigingen voor de beschikbare landbouwgrond en de gebieden waar de bodem weer wordt he...

De teelt van soja op Nederlandse bodem komt langzaam op gang. Ruud Timmer van Praktijkonderzoek Plant en Omgeving in Lelystad onderzoekt de kansen van de teelt en afzet van deze ‘nedersoja’ in samenwerking met coöperatie Agrifirm. In 2014 werd ruim 100 ha ingezaaid, drie maal meer ...

De professor ziet een grote dreiging uitgaan van verzilting van de mondiale zoetwatervoorraad. De ondernemer ruikt kansen. Voor beide posities is wat te zeggen. Het ‘probleem’ van verzilting was aan de orde tijdens een nationaal debat over landbouw en voeding: “It’s the food, my friend&#...

Op 16 oktober is het Wereldvoedseldag. Dé dag om je af te vragen waarom er nog altijd honger in de wereld is en wat we daar aan kunnen doen. Kennislink praat erover met Will Critchley, die als onderzoeker en consultant ontwikkelingslanden adviseert over landmanagement en voedselproductie. Ook...

Door de zwaarste overstromingen sinds vijftig jaar staat Venetië voor 70 procent onder water. Aardwetenschapper Gilles Erkens vertelde over de gevaren van bodemdaling voor kuststeden.