Zware last op grote hoogte

In 2014 behaalde ik na een negendaagse tocht met moeite Everest Basecamp aan de voet van Mount Everest op een hoogte van 5364 meter. Iedere stap kostte enorme moeite vanwege de hoogte. En dat terwijl ik alleen een rugzakje van zo’n acht kilo op mijn rug had. De rest van mijn spullen (en die van mijn tien groepsgenoten) werd gedragen door vier Nepalese jongens. Ieder van hen droeg dertig kilo op de rug. De vracht werd omwikkeld met een band die ze om hun hoofd droegen. Ze kwamen altijd ruim voor ons op de volgende bestemming aan, hielden kortere pauzes en klaagden nooit.

Ze vonden dan ook dat ze een luxe baantje hadden, vergeleken met de dragers die voedselvrachten brachten naar de markt in Namche Bazaar (3440 meter) of naar een van de berghutten, waarvan de hoogste op 5164 meter. Soms tilden ze meer dan hun eigen lichaamsgewicht. Want de meeste opdrachtgevers betalen per intact aangekomen kilo. En dan zijn er nog de sherpa’s die klimmers ondersteunen in hun pogingen een van de toppen van de Himalaya, waaronder Mount Everest, te beklimmen. Zij zijn het die het eten, de tenten en de zuurstofflessen omhoog brengen en de touwen aanleggen.

Afrikaanse waterdraagsters

De Belgische onderzoeker Norman Heglund van de Katholieke Universiteit Leuven raakte gefascineerd door de dragers in Nepal en besloot te onderzoeken hoe het kan dat ze zulke vrachten over grote afstanden op enorme hoogte verslepen. Eerder onderzocht Heglund vrouwen van de bevolkingsgroepen Kikuyu en Luo in Kenia die water op hun hoofden dragen. Uit dat onderzoek bleek dat de vrouwen een uniek trucje toepassen waarbij ze hun gewicht extreem efficiënt van de ene naar de andere voet verplaatsen. Hierdoor behouden ze tachtig procent van de energie uit de vorige stap en kunnen ze zonder extra moeite twintig procent van hun lichaamsgewicht dragen. Heglund was benieuwd of de Nepalese dragers over een soortgelijk handigheidje beschikken en reisde met een team af naar de Himalaya.

Terug in België vergeleken de wetenschappers de energie die bij de Nepalezen van stap naar stap wordt overgebracht met de uitslagen van Belgische vrijwilligers. Hoewel fitte Europeanen makkelijk een dag een backpack met een kwart van hun lichaamsgewicht kunnen dragen, houden ze het maar een uur vol als de vracht 60 procent van hun gewicht bedraagt. Het sjouwen van het eigen lichaamsgewicht gaat alleen met grote moeite. De wetenschappers waren dan ook verbaasd toen ze geen enkel verschil zagen tussen de energieresultaten van de Belgische en Nepalese vrijwilligers. De Nepalese dragers beschikken niet over trucjes om het dragen makkelijker te maken. Ze doen het gewoon.

Rustig aan

Wat wel opviel is dat de dragers niet sneller dan drie tot vier kilometer per uur liepen en regelmatig, kort, pauzeerden. Overigens is dat nog steeds een behoorlijke snelheid op zulke hoogte. Soms liepen ze slechts 15 seconden om vervolgens 45 seconden te pauzeren. Volgens de wetenschappers voorkomen ze hiermee dat ze over moeten gaan op kostbare, zogeheten anaerobe verbranding waarbij glucose zonder zuurstof wordt omgezet en waarbij verzuring optreedt doordat melkzuur zich ophoopt in de spiercellen. Zelfs wanneer de kans bestond dat ze de zaterdagmarkt niet gingen halen, versnelden ze niet. Liever liepen ze heel de nacht door om op tijd de eindbestemming te halen.

De wetenschappers denken dat de dragers geen trucjes uit kunnen oefenen vanwege de grote hoogteverschillen. Zelden zetten de dragers meer dan tien passen op dezelfde hoogte. Heglunds simpele verklaring voor de uitzonderlijke prestaties van de dragers? Ze zijn getraind, hebben de juiste bouw en zijn lichamelijk aangepast aan het leven op grote hoogte. Desondanks blijft het wonderlijk. Met zo’n last was ik op de eerste dag afgehaakt denk ik.