Was de beving niet zwaar genoeg?
De beving had een magnitude van 8.6 op de Schaal van Richter. Dat geldt als een zeer zware aardbeving, waarbij in principe voldoende energie vrijkomt om een tsunami te genereren. De beving staat op de elfde plaats in de lijst van zwaarste aardbevingen ooit gemeten.
Was de beving dan dieper of verder weg dan de beving met Kerst 2004, toen een enorme vloedgolf het gevolg was?
Niet echt. Vooruit, de beving van 11 april 2012 was een stuk verder uit de kust dan die van 2004, maar voor het opwekken van een vloedgolf maakt dat op zich niet veel uit. Ook voor de aankomst aan land van een vloedgolf die met vliegtuigsnelheid door de oceaan beweegt maken een paar tientallen kilometers meer of minder weinig verschil. Verder was de beving juist ondieper dan de beving in 2004 (22 kilometer en 30 kilometer, respectievelijk), dus ook dat kan geen oorzaak zijn voor het uitblijven van een vloedgolf.
Is er dan een andere verklaring?
Ja. Uit de eerste gegevens die binnen kwamen, bleek de beving veroorzaakt te zijn door door een zijschuiving. Dat is een breukbeweging die alleen in horizontale richting plaatsvindt, waarbij twee breukblokken langs elkaar bewegen. Daarbij wordt de waterkolom boven de beving maar weinig in beweging gezet. Dit in tegenstelling tot gevallen waarbij de breukblokken over elkaar schuiven.
Maar bij Indonesië zijn toch twee platen in botsing met elkaar – waarbij platen over elkaar heen schuiven?
Ja, in principe klopt dat. Als de beving langs de plaatgrens had plaatsgevonden, zoals die in 2004, dan was er dan ook wél een verticale beweging geweest. Uit deze grote beving op 11 april 2012 blijkt maar weer eens dat het niet zo is dat de platen rigide zijn (helemaal stevig) en vervorming alleen langs de plaatranden plaats vinden kan. Ook binnen in de platen zelf staat er veel spanning op de korst! En in de oceaankorst van de Indisch-Australische plaat (die onder Indonesië duikt) is de spanning zo hoog opgelopen, dat in de plaat zelf een bestaande zwaktezone het begaf met een enorme klap. Voor zover we het meten, is het wel de zwaarste aardbeving die ooit door zo’n ‘transforme’ (dus horizontale) beweging plaatsvond!
Dus, hoe zit het precies?
De oceaan- en continentkorst rond Sumatra staat onder hoge spanning, omdat relatief jonge oceanische korst onder Sumatra schuift. Jonge oceanische korst is niet zo zwaar en wil daarom niet zo makkelijk in de diepte verdwijnen als oudere oceanische korst (zoals die voor de kust van Java!). Deze rand met jongere oceanische korst is een restant uit het verleden, toen India en Australië los van elkaar bewogen. Sinds zo’n 45 miljoen jaar geleden vormen ze pas samen een grote plaat.
Daar komt nog bij dat de oceanische korst van de Indisch-Australische plaat schuin onder Sumatra weggestopt wordt (bij Java zijn de platen meer frontaal in botsing). Daardoor hebben de twee platen een groot contactoppervlak, dat veel wrijving kent. Als je dat wil laten bewegen, is er dus veel spanning nodig eer dat lukt!
Bron:
- National Earthquake Information Center van de United States Geological Service (USGS).
Zie ook:
Hoe ontstaan tsunami’s en waarom? (Kennislinkartikel) Tsunami’s (Kennislinkdossier) Storm of tsunami? (Kennislinkartikel)