De Global Mammal Assessment is een initiatief van de internationale unie voor de bescherming van de natuur (IUCN). In dit grootschalige onderzoek werken ruim 1700 experts uit 130 landen samen om alle 5487 zoogdiersoorten die we kennen te monitoren. Van elke soort verzamelden vrijwilligers informatie over de taxonomie, verspreiding, leefgebieden, populatietrends, gevaren en beschermingsmaatregelen. De laatste keer dat een dergelijk grote identificatie plaatsvond was in 1996, ook toen stond de IUCN aan de basis van het assessment. Bovendien is dit het eerste onderzoek wat de gezondheid van zowel land- als zeezoogdieren op een wereldwijde schaal onder de loep neemt.
De plekken waar zoogdieren op dit moment voorkomen. In rood de landzoogdieren en in blauw de zeezoogdieren. Hoe donkerder de kleur, hoe meer verschillende soorten er in dat gebied voorkomen. De grootste diversiteit aan landzoogdieren is te vinden rond de evenaar, terwijl de meeste zeezoogdieren zich 40⁰ ten noorden of ten zuiden hiervan bevinden.
Een kwart van alle landzoogdieren wordt op dit moment met uitsterven bedreigd, luidt de conclusie van de Global Mammal Assessment. Voor zeezoogdieren ligt dit aantal zelfs nog iets hoger, voor een derde van hen is het voortbestaan onzeker. Voor beide groepen vormt de mens een groot gevaar. Landzoogdieren hebben last van jacht en steeds kleiner wordende leefgebieden. Zeezoogdieren ondervinden de meeste hinder van vervuiling en klimaatverandering en vinden ook dikwijls de dood omdat zij worden opgevist als bijvangst. Bedreigde diersoorten zijn in te delen in verschillende categorieën: mogelijk uitgestorven of uitgestorven in het wild, kritiek en bedreigd. Het wereldwijde zoogdierenonderzoek geeft uit alledrie de categorieën enkele voorbeelden.
Mogelijk uitgestorven of uitgestorven in het wild
Vrijwilligers vonden in totaal 29 soorten die uit het wild zijn verdwenen. Het Pater-Davidshert ( Elaphurus davidianus) uit China is uitgestorven in het wild. Er zijn nog wel een aantal populaties te vinden in dierentuinen. Mogelijk kan door middel van fokken in de toekomst weer een aantal Pater-Davidsherten in de natuur teruggebracht worden. De kleine aardhutia ( Mesocapromys sanfelipensis) lijkt helemaal van de aardbodem verdwenen. Dit Cubaanse beestje is al bijna veertig jaar niet meer in zijn natuurlijke omgeving waargenomen.
Zoogdieren verkeren op dit moment in een crisis volgens de Global Mammal Assessment. Een kwart van de landzoogdiersoorten en een derde van de zeezoogdiersoorten zijn hun leven niet zeker.
Kritiek
188 soorten zoogdieren leven op dit moment in een kritieke toestand. De Iberische lynx ( Lynx pardinus) is een heel mooi voorbeeld. Dit roofdier komt alleen voor op het Iberisch Schiereiland en is voor overleving dus sterk afhankelijk van dit stukje land. De huidige lynxpopulatie bestaat uit 80 tot 140 volwassen dieren. Dit aantal neemt echter nog steeds af, omdat er een groot tekort is ontstaan het Europese konijn, de belangrijkste prooi van de Iberische lynx.
Bedreigd
De experts beschreven 450 bedreigde zoogdiersoorten. Zo wordt het leefgebied van de vissende kat ( Prionailurus viverrinus), een gebied van wetlands in Zuid-Oost Azië, steeds kleiner. Ook de leefomgeving van de Kaspische zeehond ( Pusa caspica) beperkt zich steeds meer en bovendien maakt de mens jacht op deze zeehondensoort. Het aantal Kaspische zeehonden is daardoor de laatste honderd jaar met 90% afgenomen. Bijna de helft van alle zoogdieren ziet zijn leefgebied langzaam kapot gaan. De pas dit jaar beschreven olifantsspitsmuis ( Rhynchocyon udzungwensis) is ook één van de slachtoffers. Dit dier komt namelijk alleen voor in een aantal bosgebieden in Tanzania die extreem gevoelig zijn voor brand.
De plekken waar zoogdieren op dit moment bedreigd worden. In rood de landzoogdieren en in blauw de zeezoogdieren. Hoe donkerder de kleur, hoe groter de bedreiging in een bepaald gebied is.
Het lijkt erop dat we het grootste gedeelte van de zoogdierafname aan onszelf te danken hebben. Toch zijn er ook andere factoren die een belangrijke rol kunnen spelen bij uitsterven. De Tasmaanse duivel ( Sarcophilus harrissi) populatie werd tien jaar geleden getroffen door een fatale, infectieuze vorm van gezichtskanker. Sinds deze infectie door de populatie woedt, is het aantal Tasmaanse duivels met 60% afgenomen.
De experts die aan de Global Mammal Assessment meewerkten hopen dat hun resultaten niet alleen als rapportage dienen, maar dat deze gericht worden ingezet om beschermingsmaatregelen te nemen. Zo kunnen beleidsmakers op basis van de resultaten kwetsbare gebieden aanwijzen en hier extra toezicht houden. Maar niet alleen directe maatregelen zijn mogelijk. Door één keer in de zoveel tijd het onderzoek te herhalen, kunnen we bijhouden of de status van land- en zeezoogdieren voor- of juist achteruit gaat.
Zie ook:
- Betere natuurbescherming (Kennislinkartikel)
- Dag vogels, dag vissen (Kennislinkartikel van Intermediair)
- Kwart soorten zal verdwijnen door snelle opwarming (Kennislinkartikel van Bionieuws)
- Was klimaatverandering de oorzaak van de grootste massa-extinctie ooit? (Kennislinkartikel)
- Biodiversiteit in een veranderende wereld (Kennislinkartikel ism NIBI)
- The only way is up (Kennislinkartikel van Bionieuws)
- Ecologen adviseren ’Nee, tenzij’ bij herintroductie (Kennislinkartikel van Bionieuws)
- Overlevingskansen van planten- en diersoorten in een versnipperd landschap (Kennislinkartikel ism NIBI)