In dit hoofdstuk:
Wat hebben we tijdens ons leven al met de dood te maken?
Denken aan de dood
Wie denkt dat mensen alleen maar bang zijn voor de dood omdat het pijn kan doen, heeft het mis. Sommige zijn banger voor De Enorme Leegte Van Het Niet Bestaan, voor het oordeel van een god, en weer anderen willen hun geliefden niet verdrietig maken. Er zijn zelfs zoveel antwoorden mogelijk, dat psychologen er nog lang niet over zijn uitgepraat. Cursussen om met de dood om te gaan lijken bijvoorbeeld niet echt effectief. En is dood net zo eng voor jonge mensen als voor zij die bijna dood zijn?
De dood maakt de saus scherp
Eigenlijk denken we helemaal niet na over ons sterfmoment, volgens gastcolumniste Ellen de Bruin. Liever richten we ons op manieren om de dood te overstijgen en zo ‘eeuwig’ te leven. We klampen ons vast aan een groter geheel zoals land, geloof of gemeenschap. Want daarvan denken we: die blijven ook na onze dood wel intact.
Maar dat willen we eigenlijk niet toegeven, want in de huidige individualistische samenleving is zeggen dat je er graag bijhoort bijna not done.
Dodelijk spannend
Of je jezelf nu vermaakt met films, games of boeken, de dood is nooit ver te zoeken. Het is de tegenstrijdigheid zelve: we laten ons voor de lol bang maken. Tijdens het kijken van horror en het lezen van thrillers voelen we doodsangst, inclusief de klamme handen, hartkloppingen en het angstzweet dat daarbij hoort. Het verlies van controle dat de dood impliceert raakt ons diep. En daarnaast maakt de mogelijkheid dat het mis kan gaan een verhaal gewoon heel erg spannend. Dit zie je ook in computerspelletjes: als je niet kunt ‘doodgaan’ is zo’n spelletje echt niet spannend meer. Hebben we een beetje doodsangst gewoon nodig?
De beste sterfscènes
Als je gaat, doe het dan spectaculair, lijkt het motto in Hollywood. Bijna elke film heeft wel iets van een link met de dood. De Kennislink redactie heeft hun favoriete sterfscènes voor je op een rijtje gezet. Van de Happy Tree Friends, zoetsappige kinderfilms, horror, zware Spaanse cultdrama’s tot van Koot en de Bie: de dood heeft vele verschijningsvormen. Tijdens de doodmaand kon je stemmen op je favoriet. De kennislink-lezer bleek voor jeugdsentiment te gaan: de wrede broedermoord met een disneysausje in de Lion King bleek het populairst.
De dood of de gladiolen
De laatste woorden van politiek martelaar Che Guevara: “Schiet lafaard, want je doodt slechts een mens”. Hij was bereid te sterven voor vrijheid, of eigenlijk voor zijn idealen. Het is nogal iets, om je leven willens en wetens te (laten) beëindigen voor een groter goed. Toch sterven soldaten nog dagelijks voor hun land en willen de meeste ouders het onderspit wel delven als ze daarmee hun kinderen redden. Hier blijkt maar weer dat mensen toch groepsdieren zijn. De postume eer die een heldendood met zich meebrengt lijkt ook voor burgers best wel aantrekkelijk. Uit onderzoek blijkt dat proefpersonen zelfs anderen aan de kant duwen om de held te zijn die de aanslag in Madrid had kunnen voorkomen. Dat zeggen ze tenminste. Waar zou jij voor willen sterven?