Je leest:

Zeespiegelstijging

Zeespiegelstijging

Auteur: | 17 december 2012

Over een paar millimeter per jaar moeten we ons niet druk maken zou je zeggen. Maar de zeespiegelstijging lijkt zich te versnellen… Wat zijn de factoren van zeespiegelstijging? Wat kunnen we leren uit het verleden en wat kunnen we verwachten in de toekomst? Dit dossier geeft een inleiding en verwijst naar diverse artikelen.

Snelheid en factoren

Dat de zeespiegel stijgt is een feit. In de 20e eeuw was dat 1,7 millimeter per jaar, gemiddeld gesproken. Dat het ook sneller kan weten we inmiddels, want schattingen van 1993-2011 laten 3,1 millimeter per jaar zien. Dit is een gemiddelde: op sommige plaatsen daalt de zeespiegel zelfs. In de zeespiegelstijging zitten overigens ook schommelingen met een periode van 35 tot 60 jaar.

Zeespiegelstijgingen per jaar van 1993-2012. Niet overal stijgt de zeespiegel even snel.
NOAA

Wat zorgt voor de zeespiegelstijging? Uiteraard is het smelten van ijs een belangrijke factor, vooral van de gletsjers en niet zozeer de grote ijskappen, al smelten die ook. Een andere belangrijke reden van de stijging is het uitzetten van zeewater door de hogere temperaturen op aarde. De netto onttrekking van grondwater draagt ook bij, terwijl dammen juist water tegenhouden. En, wellicht het meest verrassend, op korte termijn beinvloeden zelfs vulkaanuitbarstingen het zeeniveau.

Wat een water!
TWS 3d Design

Geschiedenis

Vanuit historisch perspectief staat de huidige zeespiegel erg laag, want in de Krijt-periode stond de zeespiegel maximaal zo’n 220 meter hoger. Gedurende het gehele Phanerozoicum, de afgelopen 541 miljoen jaar, stond de zeespiegel vaker hoger dan lager in vergelijking met de huidige zeespiegel. Dat komt omdat er in het verleden hele andere processen een rol speelden bij het bepalen van de hoogte van de zeespiegel, naast het smelten van ijs. Denk bijvoorbeeld aan het botsen van continenten, sedimentatie en zeker ook de snelheid van vorming van nieuwe oceaankorst. Grote delen van Europa hebben dan ook onder water gelegen. Massa-extincties (met name in de oceaan) uit het verleden vallen overigens vaak samen met het dalen van de zeespiegel.

Een kwart van Nederland ligt nu al onder de zeespiegel. Dat kan in de verre toekomst een probleem zijn.

Toekomst en gevolgen

In deze eeuw zal de zeespiegel met ongeveer een meter stijgen volgens de meeste berekeningen. De foutenmarge is overigens erg groot: nemen we de berekeningen vanaf 2008 – 2012 dan zijn voor het jaar 2100 de minimale en maximale stijging 72 en 201 centimeter. Veel laaggelegen landen hebben dan een probleem, met name de arme landen. Delta’s zoals de Nijldelta en de Mississippidelta, die van nature al dalen en waar veel mensen op en nabij wonen, hebben een extra probleem. Daarentegen ontsnapt Groenland waarschijnlijk aan het onder water lopen, ironisch genoeg.

Bij een hypothetische stijging van vijf meter – niet ondenkbaar voor de verre toekomst – zullen de gevolgen desastreus zijn. Ook Nederland heeft dan een probleem met drinkwater, kwel, en het terugtrekken van de kustlijn. Het is waarschijnlijk dat westelijke en noordelijke delen van het land zullen moeten worden verlaten.

Dit artikel is een publicatie van NEMO Kennislink.
© NEMO Kennislink, sommige rechten voorbehouden
Dit artikel publiceerde NEMO Kennislink op 17 december 2012
NEMO Kennislink nieuwsbrief
Ontvang elke week onze nieuwsbrief met het laatste nieuws uit de wetenschap.