Tijdens het laatste interglaciaal (een warme periode tussen ijstijden) was de gemiddelde temperatuur op aarde zo’n 2 °C hoger dan nu. Dit ‘Eemien’ vond plaats van 124.000 tot 119.000 jaar geleden. Het zeeniveau stond 4-6 m hoger dan nu. Kenmerkend is een zeer snelle zeespiegelstijging: ongeveer 1,6 m per eeuw, veel meer dan nu. Dit zou weer kunnen gebeuren over 50-100 jaar als de temperatuur blijft stijgen zoals het IPCC, het internationale klimaatpanel van de VN, voorspelt.

Eemien

In het Eemien was de concentratie van CO₂ in de atmosfeer net zo hoog als vlak voor de industriële revolutie, die rond 1850 begon. Vanwege een andere stand van de aarde ten opzichte van de zon ontving de aarde toen meer zonnewarmte. Hierdoor was de temperatuur 2 °C hoger dan nu. Groenland was zelfs 3-5 °C warmer. In het Eemien smolten vooral grote delen van de ijskappen op Groenland en Antarctica.

IJsbergen aan de ooskust van Groenland.

Fox-Talbot, via Wikimedia Commons, Public Domain

Fox-Talbot, via Wikimedia Commons, Public Domain

Zeespiegelstijging

Als aan het eind van deze eeuw inderdaad net zo’n snelle zeespiegelstijging zal optreden als tijdens het Eemien, moeten de huidige schattingen worden bijgesteld. De zeespiegel zou dan namelijk tweemaal zo snel stijgen als in het meest alarmerende scenario van het nieuwe IPCC-rapport wordt aangenomen. In dit rapport wordt alleen rekening gehouden met de uitzetting van het zeewater (door de hogere temperatuur van het oppervlaktewater) en het afsmelten van de landijskappen.

Er is echter geen rekening gehouden met het ijs zelf. Dit zou bij temperatuurstijging sneller gaan ‘stromen’ vanaf het land naar de oceaan. Hierdoor zou meer ijs in de zeeën rondom Antarctica en Groenland smelten dan nu het geval is. De onderzoekers concluderen dat een zeespiegelstijging van 0,6-2,6 m per eeuw kan worden verwacht. Een gemiddelde van 1,6 m per eeuw is meest waarschijnlijk.

De Rode Zee was zeer geschikt om onderzoek te doen gezien het feit dat er veel verdamping plaatsvindt. Op de afbeelding is goed te zien dat de Rode zee slechts een nauwe verbinding met de open zee heeft.

WIkimedia Commons by Eric Gaba via CC BY-SA 4.0

WIkimedia Commons by Eric Gaba via CC BY-SA 4.0

Rode Zee

De onderzoekers baseren zich op de analyse van zeespiegelfluctuaties in de Rode Zee. De gegevens over de zeespiegelstand daar maken reconstructie van een vrijwel ononderbroken ontwikkeling mogelijk. Ook voor het Eemien zijn die gegevens aanwezig. De zeespiegelfluctuaties zijn bepaald aan de hand van veranderingen in zuurstofmetingen aan de kalkschaaltjes van microfossielen (o.a. de foraminifeer Globigerinoides ruber).

De Rode Zee is geschikt voor dit onderzoek omdat er veel verdamping optreedt en aanvulling door rivierwater of neerslag nauwelijks plaatsvindt. Er is een nauwe, ondiepe verbinding met de open zee. Het gevolg is dat het water zeer zout is.

Vergelijkbaar onderzoek was eerder uitgevoerd in de Middellandse Zee. Omdat die veel dieper is dan de Rode Zee en er via de Straat van Gibraltar veel meer water in- en uitstroomt, waren de resultaten van dat onderzoek minder betrouwbaar.

Referentie

Rohling, E.J., Grant, K., Hemleben, Ch., Hoogakker, B.A.A., Bolshaw, M. & Kucera, M., 2008. High rates of sea-level rise during the last interglacial period. Nature Geoscience 1: 38-42.

Foto’s welwillend ter beschikking gesteld door Eelco Rohling, National Oceanography Centre, Southampton, Groot-Brittannië.