Regelmatig wordt aangehaald hoeveel tientallen meters de zeespiegel zou stijgen als de ijskappen op Antarctica en Groenland geheel zouden afsmelten. Dat dat ook werkelijk zal gebeuren, is iets waarover we ons trouwens geen zorgen hoeven te maken, want de huidige temperatuurstijging op aarde is onvoldoende om die reusachtige ijskappen geheel te doen verdwijnen. Dat laat echter onverlet dat ook gedeeltelijke afsmelting rampzalige gevolgen kan hebben, en wel in de vorm van een zeespiegelstijging in de orde van grootte van enkele meters; genoeg om het grootste deel van de dichtbevolkte kustvlaktes onder water te doen verdwijnen.

Er wordt ook wel gesuggereerd dat het smelten van zee-ijs aan een stijging van het zeeniveau kan bijdragen. Dat is echter onzin, want dat zee-ijs, dat zich – net als ijsbergen – voor zo’n 90% onder water bevindt en er slechts voor zo’n 10% bovenuit steekt, heeft een groter volume dan de corresponderende hoeveelheid water. Smelten van zee-ijs levert geen enkele verandering van de zeespiegelstand op.

Gletsjers en ijskappen

Maar hoe zit het met de ijskappen buiten Antarctica en Groenland, en hoe zit het met het ijs dat nu in talloze gebergtegletsjers is opgeslagen? Twee Engelse onderzoekers publiceerden eerder dit jaar in het tijdschrift Geophysical Research Letters de resultaten van een indrukwekkend onderzoek dat tientallen jaren in beslag heeft genomen. Aan de hand van het volume van de ijsmassa’s komen ze tot een zeespiegelstijging van ongeveer 24 cm.

Ze hebben daartoe het aardoppervlak in ‘cellen’ opgedeeld en voor elke cel vervolgens de ijsbedekking vastgesteld. Omdat ijskappen een andere configuratie hebben dan gletsjers, hebben ze die twee typen daarbij afzonderlijk van elkaar geanalyseerd. Bij hun inventarisatie vonden ze dat er 401.000 km² met gletsjers is bedekt en 121.000 km2 met ijskappen.

Deze ijsbedekkingen zijn door de onderzoekers op basis van een aantal karakteristieken omgerekend naar ijsvolumes. Zij komen tot een totaal volume van 87.000 km³, met een mogelijke afwijking van 10.000 km³. Opvallend is dat de hoeveelheden ijs in de ijskappen niet veel groter blijken te zijn dan die in de gletsjers: deze twee typen ijs bevatten resp. 59% en 41% van het totaal (buiten Antarctica en Groenland!). Het volume van 87.000 km³ zou, als het volledig door afsmelten zou verdwijnen, een zeespiegelstijging opleveren van 24,1 cm; de hiervoor genoemde onzekerheidsmarge zou deze stijging 2,6 cm hoger of lager kunnen doen uitvallen.

Referentie

Raper, S.C.B. & Braithwaite, R.J., 2005. The potential for sea level rise: new estimates from glacier and ice cap area and volume distributions. Geophysical Research Letters 32, doi:10.129/2004GL021981, 4 pp.