In brede kring binnen de huidige samenleving – maar veel minder binnen de aardwetenschappelijke wereld – wordt aangenomen dat de ijskappen momenteel afsmelten, en dat daardoor de zeespiegel gevaarlijk snel zal stijgen. Rijkswaterstaat heeft in dat verband getallen genoemd van enkele decimeters binnen een eeuw. Politici treffen maatregelen (Kyoto, Rio de Janeiro), omdat de veronderstelde zeespiegelstijging veroorzaakt zou worden door menselijk handelen, vooral het verbranden van fossiele brandstoffen. Daarbij wordt gemakshalve gewoonlijk voorbijgegaan aan het feit dat in het geologische verleden, ver voordat de mens zijn invloed uitoefende, de zeespiegel enkele malen in een paar eeuwen met tientallen meters steeg. Zoals nu ook gemakshalve gewoonlijk wordt voorbijgegaan aan het feit dat van de massabalans van de ijskappen (aangroei via neerslag, afname via afkalving en afsmelten) nauwelijks iets bekend is. Als voorbeeld verwijst Van Veen naar de neerslag die de ijskap van Groenland voedt; daarin zit een onzekerheidsmarge van 50-70 miljard ton water (in de vorm van sneeuw) per jaar. Dat komt, over een eeuw berekend, neer op een onzekerheid van het zeespiegelniveau met 14-21 mm! Van der Veen wijst er op dat er zelfs nooit eerder gevoeligheidsanalyses en onzekerheidsanalyses zijn uitgevoerd voor de diverse parameters die de massabalans beïnvloeden (onder meer de gevoeligheid van het klimaat voor toenemende concentraties van broeikasgassen in de atmosfeer; de mate waarin de oceaan warmte opneemt; de uitzetting van het oceanische water); ook is bij de diverse eerdere modellen niet aangegeven met hoeveel procent waarschijnlijkheid de gevonden uitkomsten juist zijn.

Die onduidelijkheid rondom een maatschappelijk zo belangrijk probleem was Van der Veen duidelijk een doorn in het oog. Hij ontwikkelde daarom een model waarin hij de diverse onzekerheden heeft verwerkt, en komt bij de uitwerking daarvan tot de schokkende conclusie dat de invloed van de grotendeels onbekende parameters zo aanzienlijk is, dat er wetenschappelijk gezien extreem brede marges bestaan ten aanzien van de zeespiegelstijging in de nabije toekomst: die marges zijn zo groot dat er bij verdere temperatuurstijging in het jaar 2100 zowel een zeespiegelstijging als een zeespiegeldaling kan optreden ten opzichte van het huidige niveau. De Groenlandse ijskap zou tussen 1990 en 2100 het zeeniveau – als de huidige opwarming van de aarde zich op gelijke wijze voortzet – kunnen doen stijgen (door netto afsmelting) met 9 cm, maar ook (door netto aangroei) kunnen doen dalen met 2 cm. Voor de ijskap van Antarctica zijn die getallen 2 en 17 cm; als gemiddelde waarden geeft Van der Veen (met een betrouwbaarheid van 95%) een mogelijke zeespiegelstijging aan met 4 cm, en een mogelijke daling met 8 cm.

Van der Veen merkt zelf op dat de natuur zo complex is dat modellering van de toekomstige zeespiegelbeweging alleen maar bij benadering mogelijk is. Zijn model ‘voorspelt’ het verleden echter correct; dat is overigens nog geen bewijs dat het model ook voor de toekomst correcte waarden verschaft. Maar juist die onzekerheden moeten tot uitdrukking worden gebracht. Van der Veen is de eerste die dat heeft gedaan, en die zo tot een opvallende en onverwachte uitkomst kwam.