Je leest:

Zakkenroller actief nabij de Melkweg

Zakkenroller actief nabij de Melkweg

Auteur: | 20 juli 2011

In de buurt van ons eigen Melkwegstelsel is een ‘zakkenroller’ actief. Uit onderzoek van Amerikaanse astronomen blijkt dat honderden sterren uit de Grote Magelhaense Wolk ‘gestolen’ zijn van een ander naburig sterrenstelsel: de Kleine Magelhaense Wolk.

Astronomen van het Amerikaanse National Optical Astronomy Observatory (NOAO) ontdekten de dief na analyse van 5900 sterren in de Grote Magelhaense Wolk, een sterrengroep vlakbij het Melkwegstelsel. Het viel de sterrenkundigen op dat zeker vijf procent van de sterren in deze wolk een ‘verkeerde’ omlooprichting hebben in vergelijking met de rest van de sterren in de sterrengroep. Dat wijst erop dat deze tegendraadse sterren niet voortkomen uit dezelfde ronddraaiende gaswolk waaruit de Grote Magelhaense Wolk is ontstaan.

Opname van de Grote Magelhaense Wolk. De gekleurde puntjes geven aan welke sterren afkomstig zijn uit de Kleine Magelheanse Wolk. De rode punten bewegen naar ons toe, de blauwe van ons af.

Na nader onderzoek aan de lichtspectra van de afwijkende sterren bleek bovendien dat de chemische samenstelling van de sterren anders is. Ze bevatten minder zware metalen zoals ijzer en calcium. Wat betreft samenstelling lijken ze veel meer op de sterren uit een naburig sterrenstelsel, de Kleine Magelhaense Wolk.

Volgens de astronomen zijn de sterren dan ook in de Kleine Magelhaense Wolk ontstaan en vervolgens door de sterke zwaartekracht van de Grote Magelhaense Wolk ‘ontvoerd’.

De beide Magelhaense Wolken zijn vanaf de aarde met het blote oog te zien, echter alleen vanaf het zuidelijk halfrond. Het zijn kleine, onregelmatige sterrenstelsels die zich relatief dichtbij de Melkweg bevinden. De Grote Magelhaense Wolk staat op 160.000 lichtjaar afstand, zijn kleine broertje op 190.000 lichtjaar. De stelsels zijn vernoemd naar de Portugese ontdekkingsreiziger Ferdinand Magelhaen, die als eerste westerling de wolken waarnam.

Tarantulanevel

In de Grote Magelhaense Wolk bevindt zich bovendien een uiterst actief stervormingsgebied waar astronomen tot nu toe geen duidelijke verklaring voor hadden. Nu blijkt dat dit gebied – dat astronomen 30 Doradus noemen en dat ook wel bekend staat als de Tarantulanevel – zich precies op de plek bevindt waar de ontvoerde sterren de Grote Magelhaense Wolk binnenkomen.

Een mogelijke verklaring voor de uitzonderlijke vruchtbaarheid van dit stervormingsgebied is dat de gestolen sterren met dusdanig veel geweld binnenkomen dat het aanwezige hete gas extra gaat rondkolken. Dat maakt de kans op de geboorte van nieuwe sterren aanzienlijk groter.

Het is voor astronomen dikwijls moeilijk om vast te stellen of sterren in hetzelfde stelsel geboren zijn als waar ze zich nu bevinden. Dat in dit geval met grote zekerheid is te zeggen dat vijf procent van de sterren ‘gestolen’ zijn uit een naburig stelsel komt dan ook vooral doordat de Magelhaense Wolken zo dichtbij staan. Hierdoor konden de onderzoekers een groot aantal afzonderlijke sterren tot in detail bestuderen. Dit geeft astronomen een beter inzicht in hoe sterrenstelsels zich ontwikkelen en elkaar beïnvloeden.

Dit artikel is een publicatie van NEMO Kennislink.
© NEMO Kennislink, sommige rechten voorbehouden
Dit artikel publiceerde NEMO Kennislink op 20 juli 2011
NEMO Kennislink nieuwsbrief
Ontvang elke week onze nieuwsbrief met het laatste nieuws uit de wetenschap.