HIV-deeltjes (groene puntjes) op een geïnfecteerde macrofaag

PLoS Biology

Eind 2007 waren er wereldwijd 33 miljoen mensen besmet met hiv, het virus dat de ziekte aids kan veroorzaken. Naar schatting komen daar jaarlijks zo’n 3,2 miljoen nieuwe infecties bij. Meestal is besmetting het gevolg van seksueel contact. Mannen die hiv bij zich dragen, verspreiden het virus via hun sperma. In het sperma bevinden zich losse virusdeeltjes en geïnfecteerde witte bloedcellen. Ook op de zaadcellen in het sperma zijn sporen van hiv aangetroffen. Welke rol zaadcellen spelen bij de verspreiding van hiv is lang onduidelijk gebleven.

Zaadcellen spelen een hoofdrol bij de verspreiding van HIV.

Gilberto Santa Rosa, Wikimedia Commons

Ana Ceballos van de Universiteit van Buenos Aires heeft dit raadsel nu opgelost. Hiv bindt speciale receptoren op het oppervlak van zaadcellen. Zo lift het virus tijdens seksueel contact met de zaadcel mee naar het lichaam van de partner. Bij een vrouw komt hiv op die manier terecht in de vagina. De zuurgraad (pH) ligt daar vrij laag, tussen de vier en de zes. Dit zure milieu beschermt de vagina normaal gesproken tegen virusinfecties. Doordat hiv meekomt met zaadcellen kan het dit verdedigingsmechanisme omzeilen. Sperma laat de pH in de vagina stijgen tot zes of zeven en in dat milieu kan het virus best overleven.

Microschaafwondjes

Hiv wil niet in de vagina blijven, maar trekt verder het lichaam in. Om dat voor elkaar te krijgen maakt de geïnfecteerde zaadcel contact met dendritische cellen in de vaginawand. Bij 60 procent van de gezonde vrouwen ontstaan na seks microschaafwondjes in de bekleding van de vaginawand, waardoor dendritische cellen makkelijk bereikbaar zijn. Wanneer er daadwerkelijk contact is tussen een geïnfecteerde zaadcel en een dendritische cel springt de infectie over.

Contact tussen zaadcellen (geel) en dendritische cellen (rood) in een celkweek in het laboratorium. Via deze weg brengen zaadcellen het HIV-virus over naar dendritische cellen.

Ana Ceballos e.a., Journal of experimental medicine

Door het contact met de zaadcel groeien dendritische cellen snel uit tot het volwassen stadium. Dit heeft tot gevolg dat de cellen beginnen aan een tocht naar de lymfeklieren. En dat komt hiv heel goed uit. In de lymfeklieren maken dendritische cellen contact met T-cellen. Die cellen vormen uiteindelijk het centrum voor de replicatie van het virus.

Volgens Ceballos kunnen niet alleen vrouwen hiv oplopen via de zaadcellen van een man. Bij homoseksueel contact werkt verspreiding op bijna dezelfde manier. Ook in de wand van de anus bevinden zich dendritische cellen. Bovendien is de bekleding van die wand slechts één cellaag dik, waardoor microschaafwondjes hier waarschijnlijk nog vaker voorkomen dan in de vagina van een vrouw.

Bronnen:

Zie ook

Nieuwe HIV infectieroute ontdekt (Kennislinkartikel) Verspreiding HIV mogelijk te voorkomen (Kennislinkartikel)