Stel, jij bent bevriend met Daan. De buurjongen van Daan heeft een nichtje en haar vriendinnetje wil jouw oude fiets graag tweedehands kopen. Zo gaan die dingen. Sociale netwerken helpen bij het vinden van spullen, nieuwe vrienden, een nieuwe baan en kennis. In deze keten kun je jezelf, Daan, zijn nichtje en haar vriendinnetje beschouwen als punten of knopen. Vriendschappen, familierelaties en buren zijn de relaties tussen deze knopen.
Maar er is meer. Jouw vriend Daan kent nog veel meer mensen dan alleen zijn buurjongen: mensen van school, werk, van een sportclub en van het filmhuis. En die mensen hebben ook weer allemaal broertjes, zusjes, vaders en moeders, vrienden en vriendinnen, bazen en buren. En die mensen hebben ook weer… Uit onderzoek blijkt dat je gemiddeld binnen zes stappen iedereen in de wereld kunt bereiken: van Lady Gaga tot Ghadaffi en van Paul de Leeuw tot de Dalai Lama.
Als je een sociaal netwerk in kaart brengt kun je allerlei vragen beantwoorden. In de eerste plaats kun je kijken naar het netwerk zelf: zijn er bijvoorbeeld veel relaties of juist weinig? In een heel dicht netwerk kan iedereen snel met elkaar in contact komen. Dat maakt het gemakkelijk om bijvoorbeeld het laatste nieuws te verspreiden maar erg efficiënt is het niet. Al die relaties moeten ook worden onderhouden en dat kost veel tijd en energie. Bovendien verspreiden bijvoorbeeld roddels zich ook snel: als dit wilt voorkomen is het handiger om een minder dicht netwerk te hebben.
Ook kun je kijken naar de knopen in het netwerk: hoeveel ingaande en uitgaande lijnen heeft elke persoon? Heb je veel vrienden en benoemen die mensen jou ook weer als hun vriend? Ben je onderdeel van een groepje of vorm je juist de verbinding tussen twee groepen? Als je weet wie welke rol speelt in een sociaal netwerk kun je er bijvoorbeeld voor zorgen dat kennis beter wordt uitgewisseld. Je kunt dan zorgen dat mensen met verschillende kennis beter met elkaar in contact kunnen komen. Uit netwerkonderzoek blijkt bijvoorbeeld dat multidisciplinaire teams beter werken dan teams met mensen uit dezelfde groep. Het nut daarvan is weer dat je dingen voor elkaar kunt krijgen die anders niet zouden lukken.
Met de komst van internet zijn sociale netwerken nog belangrijker geworden. Sociale netwerksites zoals Hyves en Twitter maken sociale netwerken zichtbaar. Op dit moment gaat het vooral nog om de vraag wie wie kent (hoeveel vrienden heb jij?). In een wereld waarin iedereen gemakkelijk met elkaar verbonden kan zijn zal het steeds minder gaan om het aantal vrienden dat je hebt. In plaats daarvan zal het meer en meer gaan om de vraag wie weet hoe het netwerk in elkaar steekt. Als je weet wie-wie-kent en wie-wat-weet kun je het netwerk effectief inzetten.
Die kennis kan worden gebruikt bij allerlei vraagstukken op allerlei terreinen. Van een overheid die het aantal meisjes dat een vaccinatie van baarmoederhalskanker wil laten groeien, via onderzoekers die bestaande kennis combineren tot nieuwe kennis, tot organisatiekundigen die bedrijven effectiever maken en marketeers die een nieuw product aan je willen slijten.
Zie ook:
- 10 amazing visualizations of social networks
- Sociaal kapitaal (Gammacanon)
- Nederlandse jongeren zeer actief op sociale netwerken (CBS)
- Virtuele vrienden snel gemaakt, maar niet voor lang (de Volkskrant)
- Over het belang van een belletje (onderzoek naar sociale netwerken via belgedrag, Kennislink)
- Het Googlen van de toekomst doe je met je vrienden (Kennislink)
- Klassikale aanpak van pesten werkt (over onderzoek naar sociale netwerken in de klas, Kennislink)
- Studium Generale symposium Sociale Netwerken (met leestips en links, UU)
- Handleiding voor het maken van een (profiel)werkstuk over sociale netwerken (pdf, RUG)
- Mensen merken het verschil tussen HDTV en gewone TV niet (radio-interview met Lidwien van de Wijngaert)
- Eerdere gastcolumns