De geest is gewillig, maar het vlees is zwak. Een rigoureuze poging tot afvallen begint meestal met succes, maar eindigt op den lange duur vaak in een teleurstelling; het beruchte jojo-effect. Gezonder eten en meer bewegen zijn moeilijker vol te houden dan lijners denken. Volgens Marieke Werrij mist er iets in de klassieke ‘lijnstrategieën’: gedegen aandacht voor de psyche. Met deze stelling promoveerde ze onlangs aan de Universiteit van Maastricht.

Emoties

Honderden zwaarlijvigen sprak Werry de afgelopen jaren. Soms liepen de emoties hoog op. Vooral de ellende van sommige proefpersonen bleef haar bij. “Overgewicht kan groot leed veroorzaken, een diep gevoel van ongeluk.” Uit de gesprekken destilleerde ze een nieuwe behandeling: cognitieve gedragstherapie. Daarmee gaat Werry een stap verder dan de klassieke combinatie van minder calorieën en vaker sporten. Ze duikt het hoofd in van de man of de vrouw die worstelt met overgewicht.

“Wat is je relatie met eten? Daar zit vaak de basis van het probleem. Het antwoord op die vraag is van groot belang om op lange termijn succesvol af te vallen. Dat antwoord heb je nodig om langbestaande gedragspatronen te doorbreken. Net als een gezond dieet en beweging uiteraard. Ik heb mijn gesprekspartners geconfronteerd met hun gedrag, lang doorgevraagd, soms werden ze door de andere groepsleden het vuur na aan de schenen gelegd.”

Nootjes

Die essentiële antwoorden zijn vaak heel gewoontjes en bepaald niet revolutionair. Neem het geval van het schaaltje nootjes, een klassiek voorbeeld. “Je bent op een feestje en voor je neus staat dat schaaltje. Goed gevuld. Je hebt geen rust voor het leeg is. Het moet gewoon helemaal op. Maar waarom doe je dat? Ja, omdat het lekker is, luidt meestal het eerste antwoord. Na doorvragen blijkt dat zo iemand dan bijvoorbeeld niet uitstaan dat niet alles opgaat tot de laatste kruimel. Datzelfde geldt voor restjes eten thuis in de pan. Moet ook helemaal op. Is dat dan erg, vraag ik vervolgens. Kun je er niet iets anders mee doen? Invriezen bijvoorbeeld?”

Bijna de helft van de honderden deelnemers aan het onderzoek had last van neerslachtigheid en depressieve stemmingen. De stap naar een andere standaardsituatie is dan gauw gezet. Werrij: “Je loopt wat te somberen in het stadscentrum. In de verte doemt een goudgele letter M op. Ja, denk je, als ik daar ben geweest, voel ik me vast beter. De vraag is; vrolijk je ook werkelijk op? Probeer het gewoon maar eens heel bewust uit. Het zijn simpele vragen en antwoorden, maar van groot belang.”

Dikker

Nederland wordt steeds dikker. Volgens de laatste statistieken kampt 46 procent van de bevolking met overgewicht (een BMI-score hoger dan 25). Maar wat hebben we aan de cognitieve therapie waar Werry jarenlang op heeft gebroed? “Ik zou niet willen adviseren om zelf te gaan dokteren, al staat dat iedereen vrij. Stap eens een keer op een psycholoog af. Probeer de zaken helder te krijgen. Verder hoop ik dat het Riagg en de Nederlandse diëtisten nauwer gaan samen werken. Diëtisten weten over het algemeen te weinig van menselijk gedragingen en de psychologie is niet opgeleid in het opstellen van een eetschema.”

De cijfers spreken in Werrij’s voordeel. “We vergeleken deelnemers aan de klassieke behandelingen met onze proefpersonen. Onze mensen behielden hun gewichtsverlies, ook lang nadat de therapeutische sessies gestopt waren. Dat kon je bepaald niet zeggen van de anderen.” Verwacht overigens geen wonderresultaten van de behandeling. Tien procent van je gewicht kwijt raken is al een mooie score en een duidelijke vooruitgang voor de gezondheid. Werry, ontnuchterend: “Als je van 150 kilo komt, dan blijft er natuurlijk nog heel wat over. Maar die vijftien kilo is toch maar binnen.”