Dit is hem dan: Wolfram Alpha, de online antwoordmachine van Stephen Wolfram. Net als Google prachtig in zijn eenvoud. Slechts één veld om de vragen in te vullen en een logootje erboven. Maar de grote vraag is natuurlijk: werkt het? Laten we snel aan de slag gaan!

Eerst een simpel vraagje om op te warmen:

Antwoord:

Okee, dat viel te verwachten. Nog eens proberen, maar dan in het Engels. Kijk, dat ziet er al beter uit. Het juiste antwoord met een kaartje, en wat cijfertjes over Amsterdam. Achttien graden buiten, deels bewolkt, dat klopt wel ongeveer.

Op het vertaalprobleempje na heeft Wolfram Alpha de eerste test glansrijk doorstaan. Gelukkig maar, anders zou de computational knowledge engine (kennisberekeningsmachine) zijn naam weinig eer aan doen. Volgens Stephen Wolfram, de ontwerper van het bij bèta’s welbekende Mathematica, was het berekenen van antwoorden zelfs het uitgangspunt van het Wolfram Alpha-team.

“Op het internet staat veel van onze kennis op miljarden pagina’s tekst. Deze kennis proberen wij als mensheid te bundelen, bijvoorbeeld met semantische tags (een website over auto’s krijgt bijvoorbeeld de tags ‘voertuigen’, ‘luxe’ en ‘vervuiling’). Maar gewapend met Mathematica besefte ik me dat het ook anders kan: met algoritmes kunnen we informatie zó bewerken dat een computer ermee kan rekenen.” Het resultaat is Wolfram Alpha, een dienst met als doel “alles berekenen aan de wereld wat je maar kan berekenen”.

Notenbalken

Hoe reken je met kennis? Volgens Stephen Wolfram doe je dit met vier pijlers. De eerste pijler is verzamelen en bewerken van bestaande kennis. Deze informatie komt van betrouwbare bronnen zoals het Oxford Dictionary, de Encyclopedia Britannica en zelfs de CIA.

Algoritmes van totaal vijf miljoen regels programmeercode verwerken vervolgens de feitjes tot bruikbare informatie voor de mens. Dit is de tweede pijler. De presentatie van deze informatie is de derde. De presentatie is netjes, in vormen waar de gebruiker daadwerkelijk iets mee kan. Denk aan tabellen en grafieken, maar ook aan tijdbalken en kaartjes en zelfs notenbalken.

Op zoek naar de muzieknoot es krijgt de gebruiker een notenbalk en de toets op een piano voorgeschoteld.

Dit alles is echter niet mogelijk zonder de vierde pijler: communicatie met het programma zelf. Computers hebben ontzettend veel moeite met het interpreteren van wat Stephen Wolfram onze natural language (natuurlijke taal, of spreektaal) noemt. De oplossing ligt volgens Wolfram bij het op de juiste manier uit elkaar trekken en ombouwen tot een vorm waarmee de computer kan rekenen. Vandaar dat het project zo lang geheim bleef; Wolfram wist lange tijd niet zeker of zijn team deze vertaalstap kon maken.

Songwriter

Wolfram Alpha is dus gemaakt om feitjes op te zoeken, vooral als het cijfers zijn. Zo vertelt het programma me de afstand tussen de aarde en de maan (in lichtseconden nog wel), het gewicht van een elektron (inclusief Einsteins overbekende formule om te berekenen hoeveel energie dat is) en de sterfdag van Pim Fortuyn. Blijkbaar was zes mei 2002 ook de sterfdatum van Otis Blackwell. Wil je precies weten wie dat is? Dan kan je beter op Wikipedia kijken. Buiten de korte omschrijving “songwriter” noemt de site alleen getallen, zoals de geboorte- en sterfdatum. Als het geen getallen zijn vindt Wolfram Alpha het blijkbaar niet het vermelden waard.

Heel interessant, cijfertjes en tijdlijnen, maar wie was toch die Otis Blackwell?

Trendwatchers

Maar we gaan het ietsje moeilijker maken. Iedereen die ook maar iets van computerchips af weet, vraagt zich af wanneer de Wet van Moore tegen zijn einde loopt. We hebben nu een antwoordmachine: wat zegt het orakel hierover?

Dus volgens Stephen Wolframs team zitten er in het jaar 2100 meer transistors op een chip dan er siliciumatomen op passen. (Een bol van 10²³ siliciumatomen heeft een straal van bijna anderhalve centimeter.) Dit is natuurlijk een flauwe vraag, want de Wet van Moore is ook maar een formule die je in theorie oneindig kan doorrekenen. In de praktijk passen er na een tijdje geen transistors meer bij. Maar daar houdt de Wet, en dus ook Wolfram Alpha, geen rekening mee.

Het gebrekkige antwoord is niet per sé de schuld van gebrekkige software, maar eerder van een gebrek aan expertise waar de software uit kan putten. Als niemand het juiste antwoord op een vraag kent kan Wolfram Alpha niet zoveel beginnen. Het is immers niet helderziend. Vragen als “Welke artiest staat er volgende maand op nummer 1 in de top 40?” blijven voorlopig het domein van trendwatchers, waarzeggers en Leo Blokhuis.

Dubbelcheck

Tijd voor een eindoordeel. Veruit het grootste voordeel van Wolfram Alpha is dat cijfermatige informatie vanaf nu altijd binnen handbereik is. En, minstens zo belangrijk, dat deze informatie van betrouwbare en erkende bronnen komt. Toch ontkomt Wolfram Alpha niet aan het Wikipedia-syndroom: je kunt er niet voor de volle honderd procent van uit gaan dat de informatie juist is. Daarom blijft het verstandig om, waar mogelijk, ook de antwoordmachine nog even aan een dubbelcheck te onderwerpen. Met Kennislink bijvoorbeeld.

Leuk om te proberen op Wolfram Alpha:

• Een wiskundige vergelijking invullen. Wolfram Alpha lost hem op.
• De weersvoorspelling van dit weekend zoeken.
• Een willekeurige basensequentie zoals ATTGATCGA intoetsen.
• De naam van een knoop invullen, zoals “figure 8”.
• Je gegevens invullen zoals geslacht, leeftijd, lengte en gewicht. Wolfram Alpha vertelt je of je gezond bent of dat je af moet vallen.

Lees meer over Wolfram Alpha:

• De homepage van Wolfram Alpha
• Geintjes van Wolfram Alpha
• Meer geintjes

Lees meer op Kennislink:

Oeps: Onbekende tag `feed’ met attributen {"url"=>"https://www.nemokennislink.nl/kernwoorden/zoekmachine.atom", “max”=>"5", “detail”=>"normaal"}