Vertel in het buitenland dat je een Nederlander bent en je hoort eerst ‘Amsterdam!’ gevolgd door ‘drugs!’ of ‘wooden shoes!’, afhankelijk van de leeftijd van je gesprekspartner. Maar de kans is groot dat ze ook ‘dikes’ of ‘grachten’ (proberen te) zeggen, want water heeft een grote invloed op de Nederlandse identiteit. Het is daarnaast een complex en omvangrijk verschijnsel en dat maakt het bij uitstek geschikt voor een speciale Bosatlas, vindt Noordhoff Uitgevers.

Dit is de voorkant van de nieuwe Bosatlas. Het is een uitgebreide en kleurrijke uitleg van de kreet ‘Nederland, waterland’.

Noordhoff Atlasproducties

Kaarten en illustraties

De nieuwe ‘wateratlas’ bevat uiteraard een hoop kaarten, in allerlei soorten, kleuren en maten. Zo laat een kaart zien hoe onze kustlijn eruit zag in 5500 v.Chr. (geen IJsselmeer te bekennen) en toont een andere de landaanwinningen sinds 1300 (6300 km2 ‘veroverd’, dat is 18% van Nederland).

Er zijn daarnaast veel mooie infographics (plaatjes met uitleg), die moderne technieken goed in beeld brengen. Zoals een illustratie van een waterzuiveringsinstallatie. Ongeveer 63% van het Nederlandse kraanwater is gemaakt van grondwater en ongeveer 36% van oppervlaktewater. De infographic laat precies zien hoe dat water wordt opgevangen, gefilterd en gedesinfecteerd voordat het bij ons uit de kraan komt (zie hieronder).

Noordhoff Atlasproducties

Waar gaat dat heen?

Ook interessant is het omgekeerde verhaal: wat gebeurt er met het water waar we in huis mee klaar zijn? Hier werpt de atlas een blik in de toekomst met een infographic over decentrale zuivering. Was-, douche- en keukenwater en spoelwater van het toilet gaan nu meestal gemengd naar een centrale zuivering. Zonde, want bij gebruik van decentrale zuivering – oftewel, afvalstromen direct bij de bron scheiden – kun je er schoon water, energie en fosfaten (bruikbaar als meststof) uit terugwinnen.

Het ‘nieuwe zuiveren’: in plaats van al het afvalwater gemengd naar een centrale zuiveringsinstallatie af te voeren, worden de afvalstromen bij de bron (bij het huis) gescheiden.

Noordhoff Atlasproducties

Het ‘nieuwe zuiveren’ maakt onderscheid tussen ‘zwart’ en ‘grijs’ water. Het is eerste is water uit het toilet, met daarin veel organische stoffen (zie nr. 2 in de illustratie). Een vergister zet dit grotendeels om in biogas (stap 4 en 5 in de infographic): de organische stof van één persoon is goed voor ongeveer 10 m³ methaangas per jaar, dat gebruikt kan worden om bijvoorbeeld elektriciteit mee op te wekken. Het overige afvalwater wordt geloosd nadat 95% van de fosfaat is teruggewonnen en 80% van het stikstof is verwijderd (stap 6 en 7).

Het ‘grijze’ water is afkomstig uit de douche, wasmachine en keuken (nr. 1 in de tekening). Dit bevat ook veel organische stoffen, alleen in lage concentratie. Hierdoor kan het niet met het zwarte water mee in de vergister. Een membraanbioreactor biedt echter uitkomst (stap 3). In zo’n installatie laten bacteriën de organische stoffen samenklonteren en zorgt een membraan (soort fijnmazige filter) ervoor dat alleen het water de reactor verlaat. Dat gaat vervolgens door een zandfilter (stap 8) en kan worden hergebruikt, bijvoorbeeld voor irrigatie. De organische smurrie kan dan mee in de vergister, waardoor de methaanproductie tot 73% kan toenemen.

Niet ver weg

In Sneek maken al 32 huishoudens gebruik van decentrale zuivering en binnenkort komen daar 250 gezinnen bij. De techniek staat nog in de kinderschoenen, omdat het pas sinds kort praktisch uitvoerbaar is. Niemand zit tenslotte te wachten op een grote zuiveringsinstallatie in z’n tuin. Door de vooruitgang in membraantechnologie zijn de reactoren nu echter klein genoeg om onder de grond te stoppen.

Van decentrale zuivering gaat de atlas even later verder naar stuifdijken op Texel, het beekdal van de Drentse Aa en waterstad Rotterdam. En nog veel meer: bijdragen van meer dan veertig overheden, kennisinstellingen en bedrijven zorgen voor een veelzijdig overzicht.

In de atlas staan ook veel mooie foto’s, zoals deze satellietfoto van het waddengebied.

Noordhoff Atlasproducties

Er is zelfs een koninklijk tintje, want Z.K.H. de Prins van Oranje schreef het voorwoord. En het nieuwe Deltaprogramma – de opvolger van de Deltawerken – dat prins Willem Alexander op 4 november aan Nederland presenteert, staat ook al in de atlas.

Zie ook:

• Nederland: zeespiegel, bodemdaling en watermanagement (Kennislink-artikel)
• Over de Watersnoodramp in 1953 (Kennislink-artikel)
• Doorbraak in digitale dijkbewaking

Lees meer over water en techniek op Kennislink:

Oeps: Onbekende tag `feed’ met attributen {"url"=>"https://www.nemokennislink.nl/kernwoorden/water/techniek/index.atom?m=en", “max”=>"10", “detail”=>"minder"}