Orkanen ontstaan in bepaalde voorkeursgebieden in de tropische oceanen. Deze gebieden zijn de afgelopen tijd warmer geworden. Er zijn de laatste tijd een aantal studies verschenen waarin het voor de hand liggende verband tussen de opwarming van het zeewater in deze gebieden en de opwarming van de aarde wordt gelegd. Trenberth et al (2006) toonden dit een paar maanden geleden aan met een simpele statistische methode.
In een recente studie door Santer et al. is dit gedaan door historische gegevens en simulaties met klimaatmodellen met elkaar te vergelijken. Het blijkt dat de zeewatertemperaturen in deze gebieden in de afgelopen eeuw tussen de 0.32 graden en 0.67 graden zijn gestegen. Een groot gedeelte van deze temperatuurstijging moet ook volgens deze studie worden toegeschreven aan de forcering door antropogene broeikasgassen.
Het ontstaan van een tropische storm: (#1) Als de zeewatertemperatuur boven 26.5 oC komt, is de lucht zo warm en kan deze zo veel waterdamp bevatten dat er (#2) een krachtige opwaartse luchtstroom ontstaat. Hierdoor ontstaan er aan de zijkanten van de opwaartse luchtstroom onweerswolken (#3), die om een kern gaan draaien. Door het samentrekken van de clusters naar de kern en onder invloed van winden van buitenaf (#4), wordt de rotatiesnelheid steeds groter en de wervelstorm is geboren.
Hurricaneactiviteit hangt ook af van verschillende factoren
Dit is relevant in de discussie over de relatie tussen het broeikaseffect en orkanen vanwege het verband tussen zeewatertemperaturen en orkanen. Zo kunnen orkanen alleen ontstaan als het zeewater warmer dan 26.5 graden is. De zeewatertemperatuur is echter niet de enige factor die van belang is voor het ontstaan en de ontwikkeling van orkanen. Andere factoren zijn onder andere de circulatie en stabiliteit van de atmosfeer. Zoals de onderzoekers zelf aan het eind van hun artikel concluderen is een betere kennis van deze factoren en hun invloed op het ontstaan en de ontwikkeling van orkanen nodig voor een meer volledig begrip van veranderingen in orkaanactiviteit tijdens de afgelopen eeuw en hoe die zal veranderen in een toekomstig warmer klimaat.
Verwachte koers van (ex)tropische storm ‘Gordon’. bron: ECMWF klik op de afbeelding voor een grotere versie
De hurricanes van dit moment
Inmiddels zijn twee hurricanes actief: Helene, een klasse 2 met windsnelheden van 175 km/uur en Gordon een klasse 1 hurricane met windsnelheden tot 120 km/uur. Helene blijft in elk geval voorlopig boven zee en lijkt langs Bermuda te trekken. Gordon trok dinsdag en woensdag over de Azoren, waar de de storm flink heeft huisgehouden. De restanten buigen de komende dagen via het noordwesten van Spanje af richting Ierse Zee en Britse Eilanden en zorgen in West-Europa voor een zuidelijke aanvoer met opnieuw zomerse temperaturen. Ex-Helene wordt begin volgende week van invloed op het weer in Europa.
Verwachte koers van tropische storm ‘Helene’. bron: ECMWF klik op de afbeelding voor een grotere versie
Orkanen zijn in het gebied van de Azoren zeldzaam maar niet uniek, meldt weerman Jan Visser in Trouw. In 1959 kregen de Azoren te maken met categorie 2 hurricane Hannah en in 1995 vielen er 30 doden toen orkaan Tanya de eilanden naderde. De komende weken krijgen ook de Verenigde Staten vaker te maken met hurricanes die aan land gaan.
Zie ook:
- Orkanen krachtiger door klimaatverandering (Kennislinkartikel van het KNMI)
- Orkaanvoorspellingen op langere termijn (Kennislinkartikel van het KNMI)
- Het weer nader verklaard: Tropische stormen (dossier van het KNMI)
- Weer wat geleerd: Stormen (Kennislink artikel van Meteonet)