De eerste twee aapjes met deels vervangen DNA: Mito en Tracker. Het is een tweeling.

Nature

Zo’n één op de zesduizend mensen heeft merkbaar last van mitochondriopathie. Dat is een erfelijke DNA-ziekte met vaak zenuwproblemen als gevolg. De cellen van deze mensen hebben een defect in de zogenaamde mitochondriën – ook wel de energiefabrieken van de cel. Mitochondriën hebben hun eigen DNA dat altijd en alleen via moeder wordt doorgegeven. Heeft moederlief de ziekte, dan krijgt haar kind het zeker weten ook. Het DNA van pa kan niets uitrichten.

Amerikaanse onderzoekers denken nu een preventieve oplossing te hebben gevonden. Ze vervingen kapot mitochondriaal DNA in de eicel van een resusaap met gezond donor-DNA van een andere aap. Pas daarna lieten ze de eicel bevruchten. En voilà: een gezonde resusaapbaby werd geboren. Geen erfelijke ziekte meer van moeder.

Het klaarmaken van een eicel met gezond mitochondriaal DNA (mtDNA). Van de eicel linksboven willen we een kind maken. Maar die heeft kapot mtDNA – de rode ruis die verspreid is door de hele cel. Daarom gebruiken de onderzoekers het mtDNA van de gezonde eicel linksonder (groene ruis), en combineren dat met het verder gezonde DNA (de spindle in de afbeelding) van de eicel linksboven. Dat is de stap ‘Fusion’. De twee stappen erna zijn routine voor kunstmatige bevruchting.

Nature

Dit zou ook voor mensen een prima oplossing kunnen zijn, schrijven de wetenschappers van de Universiteit van Oregon in het vooraanstaande blad Nature.

Wel moeten er nog een paar hobbels genomen worden. De belangrijkste vraag is of de zojuist geboren resusaapjes straks ook wel gezonde kinderen zullen krijgen. Er is namelijk een kleine kans – minder dan drie procent – dat de nieuwe apen nog restjes kapot DNA van hun eigen moeder dragen. Door de manier waarop aapachtigen en dus ook de mens eicellen maken, kan dit kapotte mitochondriaal DNA weer versterkt in nieuwe eicellen en daarmee de volgende generatie aapjes terechtkomen.

Ondanks dat het mitochondriaal DNA van de pasgeboren resusaapjes niet van hun eigen moeder is, valt dat gelukkig verder niet aan de dieren af te zien. De kleine resusaapjes zijn dus gewoon kinderen van hun ouders te noemen. Dat komt doordat mitochondriaal DNA vooral belangrijk is voor de energiehuishouding en niet voor eigenschappen waaraan een buitenstaander herkent dat jouw familie één pot nat is.

Vorig jaar lukte het Britse onderzoekers ook al om embryo’s met nieuw mitochondriaal DNA te maken. Of het werkt konden ze niet nagaan, want hun menselijke testembryo’s werden zoals de wet voorschreef na zes dagen weer vernietigd. In dat opzicht is het onderzoek van vandaag een stuk verder: de techniek van de Amerikanen leverde maar liefst vier gezonde resusaapjes op.

Zie ook

• Twee moeders en een vader (Kennislinkartikel)
• Vissen naar erfelijke kanker (Ditisbiotechnologie.nl)
• Leven in de schaduw van de erfelijkheid (Kennislinkartikel)

• Genoom van Nederland gekraakt (Kennislinkartikel)