Een aardbeving met een kracht van 8,1 op de Richterschaal, 10 kilometer onder de zeespiegel van de Stille Oceaan. Rotsplaten onder de oceaanbodem schokken tegen de oceaan op 45 kilometer van de stad Gizo en er schiet een rimpeling weg over het water. Op volle zee halen de centimetershoge golfjes een snelheid tussen 500 en 1000 km/u. Pas in het ondiepe water voor de kust van de Salomonseilanden remmen ze af, smelten samen en versterken elkaar. Als een muur van water beukt de tsunami op de kust. Gizo krijgt metershoge golven te verwerken en ook op andere kustplaatsen richt de tsunami verwoestingen aan. Hele dorpen worden weggevaagd en duizenden bewoners zitten nu zonder onderdak.

Voorkennis

Toen de tsunami nog op zee was, wisten sommige seismologen al wat er aan de hand was. Aardschokken zoals bij Gizo laten de aardkorst galmen als een kerkklok. De seismische trillingen reizen sneller door de vaste aarde (met zo’n 14.400 km/u) dan de tsunami over zee en zijn op te pikken met een seismometer. Van Hawaii tot Tokyo gingen alarmbellen af toen waarschuwingsnetwerken de beving oppikten. Helaas missen de Salomonseilanden als arm land de infrastructuur om zo’n waarschuwing op tijd door te geven. Ook zat er maar weinig tijd tussen de beving en de aankomst van de tsunami. Toch loont waarschuwen voor tsunami’s; een snelle reactie kan slachtoffers voorkomen.

Rond de Stille Oceaan ligt de ‘Ring of Fire’, waar ondergrondse aardplaten tegen elkaar schuren en aardbevingen regelmatig tsunami’s opwekken. Het Pacific Tsunami Warning Center waarschuwt sinds 1949 voor tsunami’s in de Stille Oceaan. Zo zijn bijvoorbeeld Japan het eiland Hawaii, maar ook Australië beschermd tegen de monstergolven. Na de tsunami van Tweede Kerstdag 2004 wordt ook in de Indische Oceaan een meetnetwerk aangelegd. Die tsunami eiste 300.000 dodelijke slachtoffers in Sri Lanka, India, Indonesië en Thailand. Volgens deskundigen had een fatsoenlijk waarschuwingssysteem veel levens kunnen redden. Wat doet zo’n netwerk?

Boeien

Vanaf de zeespiegel is een tsunami moeilijk te zien. Normale oceaangolven kunnen meters hoog worden en de rimpeling van een paar centimeter valt daar compleet bij in het niet. Toch bestaat een tsunami-netwerk voor een deel uit boeien die met een lange kaberl signalen doorkrijgen van apparatuur op de oceaanbodem. De instrumenten meten de veranderende waterdruk of de seismische schok van de aardbeving. Een sterke radiozender op de boeien geeft de waarschuwing via satellieten door aan een verwerkingsstation. Daar komen ook gegevens binnen van meetstations op het vaste land.

Als het verwerkingsstation alarm slaat, krijgen gebieden in het pad van de tsunami per radio, telefoon, internet en andere kanalen bericht. Lokale overheden, rampenbestrijdingsdiensten, alarmsirenes en zelfs SMSjes geven de waarschuwing door aan de bevolking. Dorpen aan zee zijn verloren als er een tsunami overheen raast, maar mensen kunnen vluchten naar hogergelegen gebied. Op de Salomonseilanden heeft de onmiddellijke hulpverlening nu alle aandacht. Over weken en maanden zal het land zeker bedenken hoe het de bewoners beter en sneller kan waarschuwen voor naderend onheil uit zee.