Onderzoekers van de Universiteit van Cambridge (Engeland) hebben dat vastgesteld bij analyse van vulkanische uitbarstingen die gedurende de laatste drie eeuwen hebben plaatsgevonden. Historische gegevens wijzen uit dat er seizoensgebonden pieken en dalen in de uitbarstingen voorkomen; de fluctuaties bedragen mondiaal gemiddeld 18% ten opzichte van het maandelijks gemiddelde. Er zijn echter gebieden waar de seizoensinvloed veel groter is, tot wel 50%. Zo blijkt de ‘Ring van Vuur’ (de cirkel van vulkanen rondom de Stille Oceaan) een duidelijk seizoengebonden patroon te vertonen. Hierbij is opvallend dat zware uitbarstingen veel minder een seizoenspatroon vertonen dan de kleine uitbarstingen (die veel frequenter voorkomen).

Het lijkt op het eerste gezicht verwonderlijk dat processen die hun oorsprong vinden in de diepe ondergrond gerelateerd zouden zijn aan seizoenen. De onderzoekers hebben daarvoor echter een aannemelijke verklaring. Tijdens de jaarlijkse omloop om de zon verandert de afstand tussen beide hemellichaam, en dat heeft invloed op de aantrekkingskracht. Als gevolg daarvan fluctueert de gemiddelde waterstand in de oceanen van plaats tot plaats op een wijze die samenhangt met de positie die de aarde ten opzichte van de zon inneemt en daarmee (omdat die positie varieert met de seizoenen) met de seizoenen. De verschillen in watermassa die per seizoen gemiddeld op een bepaalde plaats in de oceaan aanwezig zijn, zorgen voor kleine deformaties van de aardkorst, die mogelijk worden gemaakt doordat massaverplaatsingen mogelijk zijn in de meer plastische, onder de aardkorst gelegen asthenosfeer. Zo verandert regionaal de druk in de diepe ondergrond op een wijze die – indirect – seizoensgebonden is. Het is overigens ook mogelijk dat kleine verschillen in luchtdruk die met de veranderingen van de seizoensgebonden zeespiegelstanden eveneens een rol spelen.

Zo blijken relatief frequent vulkanische uitbarstingen op te treden, in de Ring van Vuur, in centraal Amerika, Alaska en Kamtsjatka gedurende seizoenen waarin ter plaatse de zeespiegel relatief laag staat. Daarentegen komen frequente uitbarstingen in Melanesië juist voor gedurende maanden waarin de zee hoog staat. Deze bevinding is niet alleen vanuit wetenschappelijk oogpunt interessant, maar heeft ook maatschappelijke betekenis: zo lijkt het zinvol om de bewaking van bepaalde vulkanen te verscherpen in de seizoenen waarin verhoogde activiteit verwacht kan worden; ook kan dan gezorgd worden voor een infrastructuur die het mogelijk maakt om dan, bij een onverhoopte uitbarsting, de locale bevolking snel te evacueren.

Referentie

Mason, B.G., Pyle, M.D., Dade, W.B. & Jupp, T., 2004. Seasonality of volcanic eruptions. Journal of Geophysical Research 109, doi:10.1029/2002JB002293, 12 pp.