Zelf hebben de wetenschappers een oplossing gevonden voor de onveilige situatie. Zij doen hun metingen en observaties op afstand. Met behulp van digitale camera’s en laptops filmen ze de stroom en doen ze metingen aan de lava. USGS doet al jaren onderzoek naar Kilauea. Ze meten aan de vulkaan, de waterkwaliteit en het leven rondom de vulkaan.
Het eiland Hawaï ligt boven een zogenaamde hot-spot, een plek waar magma de aardkorst binnendringt. Voor vulkaandeskundigen is het een ideale plek voor het volgen van vulkaanactiviteit. Op Hawaï staat een heel netwerk van seismometers opgesteld om aardschokken te registreren. Met laserreflectoren worden bewegingen van de aardkorst vastgelegd en met gravitometers worden kleine veranderingen in het plaatselijke zwaartekrachtsveld waargenomen. Met deze middelen kunnen ondergronds magmastromen worden gevolgd.
Geringere diepte onder de Kilauea-krater maken het ‘seismisch spoorzoeken’ mogelijk van magma op zijn weg door de toevoerkanalen, tot de uiteindelijke eruptie in de caldera aan de top of langs spleten in de flanken van de krater. De Kilauea is daarmee de enige vulkaan op aarde waarvan de uitbarstingen met enige zekerheid kunnen worden voorspeld.
Lava uit Pu’u O’o, stroomt via ondergrondse tunnels rechtstreeks lava de zee in.
In 1991 bracht Kennislink hoofdredacteur Carl Koppeschaar een bezoek aan Hawaï. Hij sprak daar onder meer met Fred Baas, een Nederlandse astrofysicus en amateur vulkanoloog gestationeerd op Hawaï. Baas wees hem de plekken waar de overweldigende natuurkracht die van een vulkaan uitgaat goed is te zien en te voelen. Want de lava van de vulkanen op Hawaï kan door ondergrondse tunnels rechtstreeks in zee uitstromen.
Wetenschappers van de US Geological Survey doken in 1989 onder water om uit te vinden wat er met die onderzeese lavastromen gebeurde. De dappere onderzoekers werden beloond met de spannendste ontdekkingen. Ze vonden een meter brede lavastroom die met snelheden tot 10 km/s van een helling gleed. Hier en daar veranderde zeewater in stoom zoals op onderstaand filmpje van de uitbarsting in mei goed is te zien.
Grote wolken lavadeeltjes verminderden het zicht verder tot nog geen twee meter. Bij een lavastroom zijn voortdurend luide knallen te horen, waarschijnlijk veroorzaakt door knalgas (H2) dat ontstaat uit watermoleculen die splitsen onder invloed van de hoge temperaturen.
Voor vulkaandeskundigen is ‘hot-spot’ Hawaï een ideale plek voor het volgen van vulkaanactiviteit.
Ook tijdens het bezoek van Koppeschaar was Pu’u O’o actief. Aan de zuidoostpunt van het eiland mondde een ondergrondse lavastroom van de Pu’u O’o uit in zee, net als nu het geval is. Met de enorme stoomwolken en giftig en bijtende zoutzuurdruppels erbij.
‘Je hoeft je er niet zó druk over te maken, hoor’, vertelde Baas hem, ‘vloeibare lava is zo’n 1200 graden Celsius heet. Val je erin dan hoor je slechts ‘sis’ en is het binnen een seconde met je bekeken. Je hebt niet eens de tijd om ‘au’ te roepen.’
Op nog geen tien meter afstand van Baas en Koppeschaar sijpelde de lava uit de rotsen, zoals ook op onderstaand filmpje te zien is. ‘Bij de volgende golf koud oceaanwater volgt een stoomexplosie en vliegen roodgloeiende lavaklodders door de lucht. Nog net op tijd kan ik mij uit de voeten maken,’ schreef Koppeschaar destijds in artikel voor het maandblad Kijk over zijn avonturen. Koppeschaar was getuigen van het ontstaan van land. Een proces wat met de uitbarstingen continu doorgaat.
Het vulkaangebied Kilauea op Hawaï, met alle toppen en actieve vulkanen.
Alle eilanden van de Hawaï-keten hebben ooit boven de hot-spot gelegen. Maar door het schuiven van de aardkorst naar het noorden raakte de eerste vulkaan buiten het bereik van de hot-spot en doofde uit. Er ontstond een tweede, een derde en tenslotte een hele reeks, die als vulkanische eilanden steeds verder naar het noorden schoven en langzaam onder water verdwenen. Drieënveertig miljoen jaar geleden veranderde de koers abrupt door een plotselinge verandering in de continentverschuiving. De keten gaat nu verder in oostelijke richting.
Kilauea is de jongste en een van de meest actieve vulkanen op Hawaï. Kilauea betekent spugen. Sinds 1952 is Kilauea 34 keer uitgebarsten, en laat continu van zich horen sinds 3 januari 1983. Sinds die dag stroomt er onophoudelijk lava uit de kratermond, de ene keer wat heftiger dan de andere keer. De zorgwekkende stroom die nu naar buiten komt, is een restje van een grotere eruptie van 12 mei dit jaar.
De vulkanen op Hawaï zijn niet ongevaarlijk. Zo hier en daar bedreigen ze het openbare leven.