1,88 gram van deze maansteen werd onderzocht.

Ooit was de Maan, net na haar vorming, een gloeiende bol, bestaande uit oceanen van magma. Daarna koelde het af en ontstond uiteindelijk de Maan zoals we die nu kennen: een grijswitte bol van gesteente dat zonlicht weerkaatst.

Eerdere studies wezen uit dat de Maan snel na vorming afkoelde. Dat zou al 4,42 – 4,47 miljard jaar geleden gebeurd zijn, toen het eerste magma stolde. Nieuwe datering aan een maansteen meegenomen door de Apollo 16 missie uit 1972 laat zien dat het eerste gesteente zich mogelijk pas later vormde. Wat dit betekent, stond te lezen in Nature.

Lars Borg (Lawrence Livermore National Laboratory, V.S) en collega’s komen namelijk uit op 4,36 miljard jaar; zo’n 100 miljoen jaar jonger. Ze deden dat op basis van maar liefst drie verschillende dateringen aan 1,88 gram ‘ferroan anorthosite’, een gesteente dat de oudste gesteente van de Maan zou representeren volgens de onderzoekers. Omdat de drie dateringen op een vergelijkbare leeftijd uitkomen, lijkt de ouderdom van kristalliseren van dit gesteente zeker. De vraag is echter of het ‘ferroan anorthosite’-gesteente echt de oudste kristallisatie van maanmagma voorstelt.

Een foto van de Maan genomen in 1992.

NASA

Grote kristallen

Het gesteente bestaat uit relatief grote kristallen, wat wijst op langzame kristallisatie op een bepaalde diepte. Aan het maanoppervlak kristalliseert gesteente namelijk sneller en vormt daardoor kleinere kristallen.

De aanwezigheid van de grote kristallen betekent ook dat het gesteente niet of nauwelijks beïnvloed kan zijn door inslagen van hemellichamen, iets dat regelmatig voorkwam op de jonge Maan. Na een inslag smelten gesteenten en koelen ze ook weer zeer snel af, waardoor weer kleine kristallen ontstaan.

De keuze om juist een gedeelte van deze steen – met het nummer 60025 – te dateren lijkt dus een juiste te zijn.

Ouderdommen vergelijken

Omdat de datering zo nauwkeurig en het gesteente zo goed gekozen is, kan dit inderdaad de oudste maansteen zijn. Als dat zo is, zou de Maan wel eens jonger kunnen zijn dan tot nu toe gedacht. Of de Maan koelde veel langzamer af dan voorheen vermoed.

De Aarde en de Maan.

NASA

NASA

Ook andere gesteenten van de Maan zijn van ‘vergelijkbare’ ouderdom stelt het artikel. Echter, een zirkoonmineraal dat 4,42 miljard jaar oud bleek te zijn, is beduidend ouder alsook vier andere dateringen aan gesteenten en mineralen van de Maan (4,43 – 4,53 miljard jaar oud). Als de theorie van Borg en collega’s klopt dat het ‘ferroan anorthosite’-gesteente de oudste gesteente van de Maan is, moeten deze dateringen dus onjuist zijn.

Volgens Borg zijn de eerdere dateringen niet heel precies. Aan de ene kant kan dit wel kloppen, want de standaardafwijkingen van die dateringen variëren van 30 tot 120 miljoen jaar, terwijl de afwijking van deze studie slechts 3 miljoen jaar is. Aan de andere kant lijken deze eerdere dateringen met inachtneming van de standaardafwijking nog steeds ouder dan de 4,36 miljard jaar uit deze studie.

Omkieperen

Een andere, wellicht simpelere mogelijkheid om de jonge ouderdom te verklaren is dat het brok ‘ferroan anorthosite’-gesteente dat dreef in een oceaan van magma, instabiel werd en letterlijk om kieperde. Hierdoor smolt het gesteente weer. Hernieuwde kristallisatie van dit nieuwgevormde magma kan zo deze jonge ouderdom opleveren na datering. De klok van de ouderdom van het gesteente gaat namelijk pas tikken na kristallisatie, ook al is het magma al eerder gestold geweest tot gesteente. Hernieuwd smelten betekent dus het ‘resetten’ van de klok.

In dit scenario is het gesteente niet noodzakelijkerwijs de oudste steen van de Maan en hoeven eerdere dateringen ook niet overboord gekieperd te worden. Er zijn dus nog veel onzekerheden. En er zijn twee oplossingen: meer maanstenen halen, of andere maanstenen opnieuw dateren met de nieuwste of andere, kostbare technieken.

Zie ook:

• De Maan was heet (Kennislinknieuws)
• Waar komt de Maan vandaan? (Kennislinkartikel ism Bètafactor)
• De Maan (Kennislinkdossier)
• De interne structuur van de Maan: een mini aarde? (Kennislinkartikel)