Dat roodborstjes zich oriënteren met behulp van het aardmagnetisch veld weten we al sinds 1968. Dat licht daarbij een belangrijke rol speelt, is ook niet nieuw. Maar licht is niet de enige factor, blijkt uit onderzoek van de Duitse biologe Katrin Stapput.

Oogkleppen

Zij rustte roodborstjes uit met oogkleppen, bestaande uit een doorzichtig en een ondoorzichtig deel. Beide delen laten zeventig procent van het invallende licht door. Het verschil tussen de delen zit hem dus in het wel of niet kunnen zien van objecten in de omgeving.

Een roodborstje dat zonder oogkleppen vliegt, migreert naar het noorden. Bevindt het ondoorzichtige deel van de oogklep zich voor het linkeroog, dan verandert er niets. De vogel kan nog steeds prima zijn weg naar het noorden vinden. Dat wordt anders als het ondoorzichtige deel voor het rechteroog zit. Het roodborstje raakt dan geheid de weg kwijt. Hoe komt dat?

Een roodborstje met oogkleppen.

Katrin Stapput e.a., Current Biology

Het rechteroog van de vogel is dominant bij het herkennen van objecten. Aan de hand van variaties in de lichtintensiteit bepaalt het roodborstje waar een object staat en welke vorm het heeft. De lichtintensiteit kan (afhankelijk van het object) snel veranderen en scherpe overgangen hebben.

Schaduwpatroon

Speciale receptoren in het oog van de vogel passen zich voortdurend aan het aardmagnetisch veld aan. Ook dat zorgt voor hele kleine verschuivingen in de lichtintensiteit. Het aardmagnetisch veld vormt als het ware een schaduwpatroon over het normale beeld heen.

Bij goed zicht maakt het roodborstje onderscheid tussen het schaduwpatroon en de sterk wisselende lichtintensiteit van het normale beeld. Zo weet hij precies welke informatie afkomstig is van het aardmagnetisch veld.

Met het ondoorzichtige deel van de oogklep voor het rechteroog wordt de variatie in lichtintensiteit van het normale beeld minder sterk. De lichtintensiteit van een object en het schaduwpatroon van het aardmagnetisch veld lijken dan zo erg op elkaar dat de vogel ze niet meer uit elkaar kan houden.

Zie ook

Trekvogels draaien zinloze rondjes (Bionieuws) Logistiek van de trekvogel (Natuurwetenschap en Techniek) Een vernuftige oriëntatiemethode (Pythagoras)