Bij het observeren van trends en hypes, schetst Ammerlaan een beeld van de samenleving dat doet denken aan de zogeheten ‘Bell Curve’ uit de statistiek. Met het verloop van de tijd op de horizontale as ziet de trendwatcher helemaal links een groepje trendsetters. Dat groeit gestaag naar een grote groep van early adopters. Rechts van de top van de curve komen de tragere volgers van een trend om helemaal rechts te eindigen in een conservatieve groep van mensen die hechten aan oude waarden.
“En het grappige is: in veel trends, ook op het gebied van voeding, zie je een sterk verband tussen de mensen helemaal links en helemaal rechts in de curve. Met andere woorden: nieuwe trends grijpen heel vaak terug op oude gebruiken”, stelt Ammerlaan. “Er is ook een grotere overeenkomst tussen die twee groepen dan je zou denken: beide hechten aan waarden. De trendsetters links hechten aan nieuwe waarden, de conventionele mensen aan het andere eind van de curve houden juist vast aan oude waarden. Maar die waarden lijken vaak opvallend veel op elkaar. In cycli van een jaar of vijftig zie je dezelfde waarden steeds weer terugkomen in de tijd.”
We willen het zelf doen
Een van de belangrijke drijfveren voor de veranderingen in onze voeding is volgens Ammerlaan de huidige wens om los te breken uit de regeltjes. “Op veel terreinen is dat nogal lastig. Er gebeurt zoveel in de wereld waar we geen invloed op hebben. In de zorg zie je het een klein beetje. Als een oudere een lichamelijk probleem heeft gaat hij of zij eerst naar de dokter. Een jongere surft eerst naar Google. Met eten is dat nog veel sterker zo. Voedsel kunnen we voor een belangrijk deel in eigen hand nemen. Daar krijgen mensen steeds meer mogelijkheden om het zélf te doen. Nu denk je misschien nog dat al het eten in voorverpakte porties, klaar voor de magnetron wordt geleverd. De trendsetters neigen al een ander kant op, naar onder meer een ‘onverpakte supermarkt’, die weer producten uit de regio en het seizoen gaat leveren. Ook de restaurants grijpen meer en meer terug op seizoensproducten uit de eigen regio. En buiten het seizoen kopen de trendsetters geen boontjes meer uit Tanzania, maar ingemaakte groenten, zeg maar moderne conserven, uit de eigen omgeving.”
Ammerlaan bestrijdt met klem dat het alleen een klein groepje welgestelden gegeven is om de eigen verantwoording te nemen op het gebied van de voeding. “Het aandeel ‘voeding’ in ons budget is nu kleiner dan ooit tevoren. Het is dus een kwestie van kennis en prioritering geworden. Wat dat betreft helpt het ook enorm dat de generatie van de zogeheten ‘millennials’, of ‘de generatie Y’ helemaal niet gesteld is op bezit, maar wel op gemak. Hoe zo moet iedereen een eigen auto hebben? Het is toch veel makkelijker om er één te huren of te delen? Daarmee houden we dus nog meer budget over om onze voeding helemaal in te richten zoals we willen.”
Ook de beperking van het grondoppervlak rond de steden ziet Ammerlaan niet als een probleem. “De akkerbouw zal grondgebonden blijven, dus de teelt van het bulkvoedsel zal – buiten een verschuiving van koolhydraten naar eiwitten – voorlopig niet drastisch kunnen veranderen. Tegelijk zie je dat veel tuinbouwgewassen zoals tomaten al met ledverlichting bij wijze van spreken in flatgebouwen geteeld kunnen worden. Daar is dus enorm veel mogelijk. Veel mensen denken sowieso nog teveel in problemen. De oplossingen komen geleidelijk aan vanuit die kleine groep innovatieve mensen aan de linkerkant van de curve.”
Het gaat om de zoektocht, niet om de vondst
Misschien nog wel de belangrijkste trend die Ammerlaan signaleert is dat het voedsel zelf niet meer de enige drijfveer is. “De jaren na de Tweede Wereldoorlog stonden in het teken van het bestrijden van de tekorten. Die tijd ligt in ieder geval in ons deel van de wereld achter ons. Na de kwantiteit is nu de kwaliteit steeds belangrijker geworden. Dat betreft niet alleen de kwaliteit van het voedsel zelf, het is vooral ook het proces dat mensen boeit. Zelf verbouwen van groente is weliswaar duurder en veel arbeidsintensiever dan gewoon kopen in de supermarkt, maar het is ook veel leuker. De oogst is dan een soort bonus geworden.”