De Mexicaanse griep viel in Nederland mee. Het was in ieder geval niet de ramp die sommige experts verwachtten. Op een totaal van zo’n 1500 besmettingen veroorzaakte het virus 53 doden, meldde het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) op 28 december 2009. Dat het meeviel kwam door twee dingen. Één: het virus zelf bleek minder kwaadaardig dan gedacht, ongeveer even gevaarlijk als de gewone griepgolf. En twee: het virus verspreidde zich langzaam. Het vaccin tegen de Mexicaanse griep, dat een bijna een half jaar kost om te maken, kwam daardoor net op tijd.

Als het virus zich sneller had verspreid, was er geen vaccin geweest en waren er misschien meer doden gevallen. Als er dan toch al vaccins gemaakt moeten worden, is het dus hoog tijd om het sneller te kunnen.

Insectencellen voor het nieuwe griepvaccin zijn onder meer afkomstig van deze mot: Spodoptera frugiperda.

Alabama Cooperative Extensions System

Gelukkig kan het al sneller. Dat bewees de Nederlandse onderzoeker Manon Cox de afgelopen jaren met haar onderzoek aan Wageningen Universiteit. Binnen zes à tien weken maakte zij een werkend vaccin voor de gewone griep. In plaats van kippeneieren gebruiken wetenschappers voor deze nieuwe methode insectencellen. Groot voordeel is dat mensen met eier-allergie met het insectenvaccin geen allergische reactie meer krijgen.

Of deze handige insectenvaccin-methode ook werkt voor de Mexicaanse griep, was tot voor kort onbekend. Florian Krammer en zijn collega’s van de Universiteit van Wenen hebben nu een antwoord: ja, het werkt. Ze testten een mix van eiwitten afkomstig van het Mexicaanse griepvirus in insectencellen, en maakten daaruit een vaccin. Vervolgens probeerden ze het vaccin in verschillende doses uit op muizen. Die bleken daarna een snelle afweerreactie te geven wanneer ze het echte Mexicaanse griepvirus ingespoten kregen. Een snelle afweerreactie is goed: het betekent dat je beschermd bent tegen het virus.

Toch stuitten Krammer en zijn collega’s met het kweken van vaccins via insectencellen op problemen, schrijven ze in het vaktijdschrift Biotechnology Journal. Zo heb je, net als Manon Cox ontdekte, meer virusdeeltjes nodig voor een werkend vaccin. Het is niet zo kostbaar als wachten op kippeneieren, maar een drempel is het zeker. Verder merken de Oostenrijkers op dat het nieuwe vaccin in plaats van allergene kippeneiwitten juist insecteneiwitten bevat. Die veroorzaken geen allergische reactie, maar kunnen in zeldzame gevallen belangrijke afweercellen kapot maken, zodat de patiënt kwetsbaar wordt voor infecties.

Ondanks de bezwaren blijven Krammer en zijn collega’s optimistisch. Op basis van andere onderzoeken, zoals die van Rob Noad en Polly Roy in het blad Hum Vaccine in 2008, denken de Oostenrijkers dat de problemen van een vaccin op basis van insectencellen kleiner zullen zijn dan een vaccin op basis van kippeneieren.

Zie ook

Insectencellen produceren vaccin tegen griep (Kennislinkartikel over Cox’ onderzoek)

Nieuwe influenza: de stand van zaken (RIVM, 28 december 2009)

Griep (Kennislinkdossier)