Hersentumoren ontstaan meestal doordat tumorcellen vanuit andere gedeelten van het lichaam in de hersenen terecht komen. Sommige hersentumoren, zoals bijvoorbeeld ‘glioblastoma’, hebben hun oorsprong direct in de hersenen. Tumoren in de hersenen leiden in de meeste gevallen tot sterfte binnen enkele maanden, omdat er geen effectieve behandeling is.
Een mooie constructie
Het grootste probleem in de behandeling van hersentumoren is het feit dat met de huidige technieken niet alle tumorcellen in één keer verwijderd kunnen worden. Dit geeft de tumor de tijd en mogelijkheid om de gedode cellen te vervangen. Met de vondst van het VSV-virus lijkt hier verandering in te komen. Drie dagen na toediening van dit virus was (bijna) de gehele tumor geïnfecteerd. De tumorcellen waren of dood of in een stadium van doodgaan.
Het VSV-virus is een, door de onderzoekers geconstrueerd, virus wat nog het meeste wegheeft van rabiës (het hondsdolheidvirus). Na injectie in een bloedvat verspreidt VSV zich naar het gebied waar de tumor zich bevindt. Daar worden een aantal tumorcellen geïnfecteerd. De geïnfecteerde tumorcellen gaan steeds meer VSV-virus produceren, waardoor zij uiteindelijk zelf het loodje leggen. Het geproduceerde VSV komt vrij als de tumorcellen dood gaan en kan dan weer nieuwe tumorcellen infecteren.
Plaatje links: injectie in een bloedvat zorgt ervoor dat het VSV-virus op de plaats van de tumor komt. Plaatje midden: Het VSV-virus infecteert een aantal tumorcellen. Plaatje rechts: Geïnfecteerde tumorcellen produceren meer virus en gaan uiteindelijk dood. Het VSV-virus kan zich dan verder verspreiden. Tumorcellen zijn rood, virusdeeltjes zijn groen. bron: Journal of Neuroscience
Het VSV-virus werkt heel erg specifiek. Op de 10.000 tumorcellen die VSV infecteert, is er één gezonde hersencel die ‘per ongeluk’ ook aangetast wordt. De onderzoekers kunnen niet met zekerheid zeggen hoe die specificiteit ontstaat, maar zij hebben wel een theorie.
Gelukkig defect
Het toverwoord is interferon. Dit is een eiwit dat afgescheiden wordt door gezonde cellen als reactie op een infectie met bijvoorbeeld bacteriën en schimmels, maar ook virussen. Dit is een reactie van het afweersysteem om indringers buiten de deur te houden. Het VSV-virus is ook gevoelig voor interferon en komt daarom maar liever niet in de buurt van gezonde hersencellen.
Tumorcellen in de hersenen hebben daarentegen een storing in hun interferonhuishouding. Zij hebben dus geen systeem om zichzelf tegen VSV te beschermen. Dit maakt het voor het virus heel makkelijk om de tumorcellen te infecteren. Een defect in het afweersysteem van onze eigen lichaamscellen komt op die manier dus als een geluk bij een ongeluk.
De ontdekking dat virussen kunnen helpen bij het opruimen van tumorcellen is al een aantal jaren oud. In het beginstadium van de techniek werden vooral virussen gebruikt die niet konden delen. Een groot nadeel, omdat dan maar een klein gedeelte van de tumor geïnfecteerd werd. Tegenwoordig is het ook mogelijk om delende virussen te gebruiken, zoals in deze studie is gebeurd.
Echter, nog nooit werd er een virus gevonden wat zo efficiënt en specifiek werkt als het VSV-virus. Dit virus is tot nu toe alleen nog maar getest in muizen en cellijnen. Of de techniek bij mensen ook werkt en of deze helemaal zonder gevaar is, moet nog onderzocht worden. Daarom zal het nog wel even duren voordat hersentumoren echt met het VSV-virus behandeld kunnen worden.