Ook varkensvlees is besmet
Toen de Mexicaanse griep net opdook, sprak de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) van ‘varkensgriep’. Het nieuwe influenza A/H1N1 virus is een combinatie van een varkensgriepvirus, een vogelgriepvirus en een menselijk griepvirus. Vermoed wordt dat deze virussen in een varken genetisch materiaal met elkaar hebben uitgewisseld.
Stamboom van de Mexicaanse griep
Met behulp van het RNA van het nieuwe virus is inmiddels meer duidelijk over de herkomst van Mexicaanse griep. Rotterdamse virologen maakten een stamboom. Het nieuwe virus blijkt een mix te zijn van een Noord-Amerikaans varkensvirus (dat op zijn beurt weer bestaat uit delen van drie verschillende virussen, waaronder fragmenten van een afstammeling van de Spaanse griep) en een Euraziatisch virus.
Ergens in Mexico, Azië of de Verenigde Staten moeten de twee virussen elkaar zijn tegengekomen en materiaal hebben uitgewisseld. Naar schatting is het griepvirus tussen eind november 2008 en januari 2009 van varkens overgegaan naar de mens. Het onderzoek naar de oorsprong van Mexicaanse griep is nog in volle gang en de onzekerheid over het genoemde tijdstip is groot.
De term ‘varkensgriep’ is door veel mensen verkeerd opgepakt. Al snel deed het verhaal de ronde dat je de griep op kunt lopen door het eten van besmet varkensvlees. In Egypte werden varkens zelfs preventief geslacht. Het virus is tot nu toe echter nog weinig aangetroffen in varkens. Bovendien gaan influenzavirussen dood bij een temperatuur van 70 graden Celsius. Als je je stukje vlees goed bereidt, loop je geen enkel risico.
WHO over varkensvlees (Engels)
Mondkapjes kunnen verspreiding voorkomen
Sinds de uitbraak van het nieuwe griepvirus in Mexico bepalen mondkapjes daar het straatbeeld. De werking van mondkapjes om verspreiding van griep in het dagelijks leven te voorkomen is echter nooit aangetoond. De WHO waarschuwt zelfs dat verkeerd gebruik van de maskers tot een snellere verspreiding van het griepvirus kan leiden.
“Wie toch een mondkapje wil gebruiken, moet zowel neus als mond goed bedekken. Tussen het masker en het gezicht mogen nauwelijks gaatjes zitten. Als het mondkapje vochtig wordt, is het tijd voor een schoon exemplaar. Daarnaast is het zeer belangrijk om regelmatig de handen te wassen met water en zeep”, aldus de WHO.
WHO over mondkapjes (Engels)
Inmiddels is meer bekend over de leeftijdsverdeling van de besmette grieppatiënten uit Mexico. Hieronder bevinden zich relatief veel jongeren. De meeste dodelijke slachtoffers (65 procent) zijn jongvolwassenen in de leeftijd tussen 21 en 40 jaar. De Mexicaanse griep lijkt ongeveer even besmettelijk als een standaard wintergriep. Hoe betrouwbaar de verspreidingscijfers zijn, is echter nog onduidelijk.
Gelukkig hebben we altijd nog Tamiflu
De Nederlandse overheid heeft voor eenderde van de bevolking Tamiflu op voorraad. Deze virusremmer kan gebruikt worden om griep te behandelen of te voorkomen. Omdat er nog geen preventief vaccin tegen het Mexicaanse griepvirus bestaat, zetten veel landen Tamiflu op dit moment in voor de behandeling van slachtoffers en hun naaste familieleden.
Dit brengt een risico met zich mee, want griepvirussen kun zichzelf heel snel aanpassen. Als veel mensen wereldwijd Tamiflu gebruiken, bestaat het gevaar dat de Mexicaanse griep resistent wordt tegen deze virusremmer. Het medicijn is dan niet meer werkzaam. Mocht dit gebeuren voordat het preventieve vaccin klaar is, dan hebben we niks meer om ons tegen deze griep te beschermen.
WHO over het gebruik van virusremmers (Engels)
Canadese onderzoekers hebben inmiddels de complete genetische code van het Mexicaanse griepvirus weten te ontrafelen. Dit is een grote stap voorwaarts, omdat met die informatie het ontwikkelen van een vaccin veel makkelijker wordt. De eerste doses vaccin worden in Nederland rond oktober verwacht.
WHO vreest combinatie tussen HIV en griep
Begin mei bracht de WHO rapport uit over HIV en Mexicaanse griep. De strekking: “HIV-patiënten zijn vanwege een verzwakt afweersysteem vatbaarder voor alle vormen van griep. In landen waar HIV wijdverspreid is, kunnen ten gevolge van het nieuwe griepvirus veel dodelijke slachtoffers vallen.”
Naar aanleiding van dit rapport meldden verschillende kranten dat de WHO vreest voor een combinatie tussen HIV en Mexicaanse griep. De media lieten zich op het verkeerde been zetten door één zinnetje: “Interactions between HIV/aids and A/H1N1 influenza could be significant.” Dit wil echter niet zeggen dat de virussen genetisch materiaal met elkaar uitwisselen, maar dat zij elkaars werking kunnen versterken.
WHO over HIV en Mexicaanse griep (Engels)
Het lijkt wel mogelijk dat het Mexicaanse griepvirus zich gaat vermengen met onze standaard wintergriep. Viroloog Ab Osterhaus sprak hier recent over in het televisieprogramma Goedemorgen Nederland. Mochten de twee virussen inderdaad genetisch materiaal met elkaar uitwisselen, dan geeft dat de Mexicaanse griep wellicht mogelijkheden om zich sneller te verspreiden.
Het Mexicaanse griepvirus is voor het grootste deel nog een mysterie. Stukje bij beetje komen we meer te weten over de eigenschappen van het virus. Zo ruimen wetenschappers langzaam maar zeker verwarringen rond de Mexicaanse griep uit de weg.
Zie ook
Varkensgriep in Mexico (Kennislinkartikel)