Het HIV virus is de veroorzaker van Aids. Eind 2007 waren er wereldwijd zo’n 33,2 miljoen mensen besmet met dit virus. Elk jaar komen daar komen daar ongeveer 2,5 miljoen besmettingen bij. De meeste mensen worden besmet door seksueel contact, hoewel besmetting ook mogelijk is via bijvoorbeeld geïnfecteerd bloed. Afgelopen jaar stierven er zo’n 2,1 miljoen mensen aan de gevolgen van Aids.
Het HIV virus maakt jaarlijks nog vele slachtoffers wereldwijd. Een medicijn is er (nog) niet. Wel is er een aantal middelen op de markt dat Aids kan remmen.
HIV bij makaken
De twee antivirale middelen waar het om gaat zijn emtricitabine (FTC) en tenofovir (TDF). Deze middelen werden bij groepen makaken in verschillende combinaties en concentraties toegediend om te kijken in welke samenstelling zij het beste bescherming bieden. Op deze manier ontstonden er vier verschillende testgroepen en een controlegroep.
De apen werden besmet met het HIV virus door gebruik te maken van SHIV. Dit SHIV is een afgeleide van het apenvirus SIV, wat erg op het menselijke HIV virus lijkt. Om een nog betere vergelijking te krijgen is het SIV virus zo verbouwd dat het precies dezelfde eiwitten aan de buitenkant heeft als het menselijke HIV virus, vandaar de naam SHIV. De makaken werden elke week met een lage dosis van dit SHIV virus besmet. Op die manier werd ook de besmettingsroute zoals die bij mensen bekend is het beste nagebootst.
In dit onderzoek werden makaken gebruikt om de behandeling te testen. Bij apen komt het SIV virus voor, dat erg lijkt op het menselijke HIV virus. Door het SIV virus iets te veranderen, ontstond het SHIV virus. De vergelijking tussen makaken en de mens is op die manier nog beter.
Op zoek naar de juiste combinatie
De makaken in de controlegroep kregen geen behandeling met antivirale middelen. Aan het eind van de testperiode waren de meeste apen dan ook besmet met HIV. Slechts 6 % van de dieren werd niet ziek.
De eerste groep makaken kreeg elke dag een onderhuidse injectie met FTC. Hierdoor was er na de testperiode al een duidelijk verschil te zien met de controlegroep. Door alleen het toedienen van FTC was 35% van de apen beschermd.
Groep twee kreeg een combinatie van FTC en TDF, beide via de mond. Meer dan de helft van de makaken was na de testperiode niet besmet met HIV, waardoor de onderzoekers de conclusie trokken dat een combinatiebehandeling met twee antivirale middelen beter werkt dan behandeling met één middel.
De derde groep apen kreeg elke dag een injectie met FTC en een hoge dosis TDF via de mond. Groep vier kreeg dezelfde behandeling, alleen niet dagelijks maar wekelijks. Vlak voor en vlak na besmetting met SHIV. Alle apen in zowel groep drie als groep vier waren beschermd tegen besmetting met HIV. Het is volgens de onderzoekers dan ook niet nodig om dagelijks antivirale middelen te nemen, want wanneer ze wekelijks worden toegediend zijn ze even effectief.
Om Aids te remmen wordt de combinatie van emtricitabine (FTC) en tenofovir (TDF) al gebruikt in pilvorm. Om verspreiding van het HIV virus te voorkomen biedt volgens de onderzoekers een wekelijkse injectie met FTC en een hoge dosis TDF via de mond de beste bescherming.
Effectiviteit in mensen
De resultaten van dit onderzoek worden gebruikt om een goede behandeling voor mensen te ontwikkelen. Maar zo ver is het nog niet. Ook al lijkt de behandeling bij makaken goed te werken, de onderzoekers lopen nog wel tegen problemen aan.
De apen uit de eerste en tweede groep die wel besmet waren met HIV hadden aanvankelijk minder virusdeeltjes in hun bloed dan makaken uit de controlegroep. Na verloop van tijd werden er in de testgroepen echter virussen gevonden die FTC resistent zijn. Dit betekent dat FTC bij de apen die besmet zijn met een resistent virus niet meer werkt. De makaken worden dan alsnog besmet met HIV.
Ook de dosis die van de middelen nodig was om bescherming te bieden, ligt erg hoog. Het is goed mogelijk dat deze dosis te gevaarlijk is om bij mensen te gebruiken. Voordat het middel geschikt is voor gebruik bij mensen, moet de dosis worden aangepast (zonder bescherming te verliezen) en mag resistentie niet meer voorkomen.
Zie ook:
- De oorsprong van Aids (Kennislinkdossier)
- Multivitaminen zetten rem op HIV (Kennislinkartikel)
- Aids mogelijk toch verspreidt via insecten (Kennislinkartikel)
- HIV-vaccin blijft ongrijpbaar (Kennislinkartikel van Bionieuws)
- Bestrijding HIV kan effectiever (Kennislinkartikel van de Universiteit Leiden)