Jaap den Doelder (39) is een chemicus in hart en nieren. Al tijdens zijn opleiding deed hij onderzoek voor chemiebedrijf Dow in Terneuzen, onder andere naar de vloeibaarheid van gesmolten polymeren. Sinds 1999 is hij bij het bedrijf in dienst, in verschillende R&D functies (Research & Development).
De Dow researcher weet alles over de verwerking van kunststoffen, vooral van polyethyleen (PE). Dat is te vinden in uiteenlopende toepassingen – van boterhamzakjes tot speelgoed en waterleidingbuizen. “Het materiaal is al tachtig jaar oud, maar toch zit er nog ontwikkeling in”, zegt Den Doelder.
Chemie en hardlopen
Dit artikel is onderdeel van een serie over chemie en hardlopen, ter gelegenheid van de chemieloop op 10 september 2011, één van de activiteiten in het internationale jaar van de chemie 2011
Alle artikelen in deze serie:
- High van hardlopen
- Wedstrijdnummers op synthetisch ‘papier’
- Zure benen
- Chemie gaat zon te lijf
- Synthetische vezels zetten loper op voorsprong
- High-tech runningschoen
- Veel raakvlakken tussen chemie en lopen
Zo werkte hij aan een project om de dikte van een kunststof verpakkingsfolie meer dan te halveren. “De folie bleef daarbij even sterk, maar er is nu minder dan de helft aan materiaal nodig. Zo verminderen we het grondstofgebruik. En het scheelt in de portemonnee van onze afnemers.”
Creatief idee
Den Doelder vindt het idee van een chemieloop heel creatief als het er om gaat de betekenis van chemie te communiceren. “Als je even goed nadenkt dan zie je behoorlijk veel raakvlakken tussen chemie en hardlopen. Om te beginnen vormt ons lichaam natuurlijk een (bio)chemisch systeem. De sportdranken en energierepen die ons tot optimale prestaties moeten brengen bevatten suikers, vetten en koolhydraten: dat is allemaal chemie. En denk eens aan de trainingsschema’s waarmee hardlopers zich voorbereiden op een snelle wedstrijdtijd. Die zijn onder andere bedoeld om de zuurstofopname te vergroten en de stofwisseling van de spieren te optimaliseren. Dat zijn ingewikkelde biochemische processen.”
“Als researcher bij Dow zie ik de relatie met chemie vooral in de materialen voor hardloopkleding en -schoenen. Het allerbelangrijkst daarbij is het combineren van licht gewicht met optimale functionaliteit. Een goede bescherming tegen zon en regen bijvoorbeeld, en een optimale vochthuishouding. Synthetische materialen krijgen dat voor elkaar. Chemici spelen als het ware met de moleculen van die materialen om deze precies de gewenste eigenschappen te geven. Vervolgens ontwikkelen ze manieren om het materiaal vorm te geven. Als vezels, dunne folie, schuimmateriaal of wat de kledingfabrikant ook maar zou willen.”
Fantastische mogelijkheden
“Toevallig heb ik net zelf een paar nieuwe hardloopschoenen gekocht. Daar zie je ook de fantastische mogelijkheden van de nieuwe materialen. Kijk maar eens naar de schoenzool. Die is gemaakt van het soort kunststoffen die we ook hier bij Dow produceren. Ze zorgen voor stabiliteit en demping terwijl ze ook nog eens slijtvast en lichtgewicht zijn. Materiaalkundig gezien is het een enorme uitdaging om zulke eigenschappen te combineren. Chemie speelt daar een belangrijke rol in.”
Volgens Den Doelder heeft de bevolking van Zeeuws-Vlaanderen wel waardering voor de chemie, in ieder geval voor wat betreft Dow. “We spelen natuurlijk een belangrijke rol in de gemeenschap hier. Veel mensen werken direct of indirect voor het bedrijf. We proberen ook midden in de gemeenschap te staan. Zo ga ik na dit interview speeddaten met een schoolklas om ze uit te leggen wat een chemicus bij Dow precies doet”.
Het beeld van de chemicus als nerd in een witte jas, dat klopt volgens Den Doelder van geen kant. “Natuurlijk staan hier mensen met zo’n jas in het lab. Maar die spelen ook gewoon bij de voetbalclub hoor! Verder werken hier chemici aan de fabrieksinstallaties, bij de afdeling bedrijfsveiligheid en zo kan ik nog wel even doorgaan. En dat zijn allemaal hele gewone, aardige mensen.”