Vrouwen op een Aids-demonstratie.

Trendhunter.com

De oorzaak van de vooral in Afrika dodelijke ziekte Aids is het seksueel overdraagbare virus dat ook wel bekend staat als HIV-1. Helaas zijn pogingen om HIV-1 kapot te maken, of mensen ertegen te beschermen tot dusver op weinig uitgelopen. Condooms helpen nog het best. Maar daar hebben kerkelijke instanties weer een probleem mee. Afrikanen die naar zulke instanties luisteren doen geen condooms om, krijgen eerder HIV en dus AIDS, waarna ze kunnen overlijden.

Hoog tijd voor iets anders dus. En dat anders verschijnt deze week in het online wetenschapstijdschrift Plos Biology. Daarin beschrijven Amerikaanse onderzoekers uit Florida de ontdekking van een gen dat mensen vatbaar maakt voor HIV. Het goede nieuws: het gen valt te repareren. En nog makkelijk ook.

De wetenschappers kwamen het gen op het spoor door te kijken naar apen. Sommige apen zijn immuun voor HIV, en dat komt volgens de biologen door stoffen die theta-defensinen heten. De apen – in dit geval makaken – maken die beschermende stoffen zelf aan.

Makaken zijn van nature resistent tegen Aids. Onderzoekers verwachten dat mensen ook gebruik kunnen maken van deze bescherming – als je maar aan de juiste touwtjes trekt.

Flickr.com, photos_mweber via CC BY-NC 2.0

Flickr.com, photos_mweber via CC BY-NC 2.0

Aangezien makaken onze naaste verwanten zijn, verwachtten de onderzoekers dat mensen deze stof eigenlijk ook kunnen aanmaken, maar door een kapot gen dat niet meer doen. Om te zien of mensen ook theta-defensinen kunnen maken, namen de biologen een kweekje mensencellen en voegden daar een gen-stimulerend stofje aan toe dat bij makaken de productie van theta-defensinen verhoogt.

En inderdaad: de menselijke cellen gingen alsnog tijdelijk theta-defensinen aanmaken. Blijkbaar heeft het gen dat voor deze HIV-bescherming zorgt, er bij mensen geen zin in. Een foutje van het menselijk lichaam, zeggen de onderzoekers. Doordat de oermens waarschijnlijk niet aan HIV werd blootgesteld, is ons lichaam na al die jaren evolutie de bescherming tegen het virus per ongeluk vergeten actief te houden.

Het mooie is dat het gen-stimulerende stofje heel makkelijk in een vaginale gel te verwerken valt. Dan zou het theta-defensine-gen tijdelijk aanslaan. Vrouwen die deze gel gebruiken, zouden dan voor even niet vatbaar zijn voor HIV. In een paar laboratoriumtests met menselijke vaginale cellen werkte het in ieder geval prima, schrijven de biologen. Dat is veelbelovend, want vaginale gel zou in ontwikkelingslanden praktischer zijn dan dure medicijnen of door de Paus geboycotte condooms. Maar voordat deze supergel werkelijkheid wordt, zullen onderzoekers het eerst nog uitgebreid op mensen testen.