Vastgelegd nu het nog kan

Toen Joel Sartore acht jaar oud was, kreeg hij van zijn moeder een boek waarin een foto stond van Martha, de laatste levende trekduif. Ooit waren er vijf miljoen trekduiven, maar in 1914 was door ontbossing en jacht de soort teruggedrongen tot één exemplaar: Martha. Joel Sartore (55) zegt nu dat Martha de basis vormt voor Photo Ark.

Binnen dit project maakt Sartore studioportretten van twaalfduizend diersoorten. De teller staat na twaalf jaar fotograferen op zevenduizend. Zestig daarvan kun je tot en met 4 maart 2018 op groot formaat in het Museon bewonderen. Veel dieren in de tentoonstelling behoren tot de laatste van hun soort. Hun aantallen zijn te klein, en daarmee de genetische variatie te gering, om de soort nog in stand te houden. Vijfduizend andere portretten zijn in een video-animatie te zien. Om die allemaal te bekijken, moet je twee uur uittrekken.

Met elkaar verbonden

De tentoonstelling bevindt zich in de grote zaal van het Museon op de begane grond. De foto’s vallen meteen op, maar hebben helaas wel een klein hoekje van de vloer gekregen en krijgen daarmee niet de aandacht die ze verdienen. Het had wat mij betreft veel grootser aangepakt mogen worden.

De portretten zijn ontroerend. Of het nou een klein insect is, of een olifant, alle dieren zijn in de studio tegen een witte of zwarte achtergrond gefotografeerd en krijgen daarmee evenveel aandacht. Want uiteindelijk zijn alle soorten, ongeacht hun formaat, met elkaar verbonden. Elke levensvorm heeft zijn eigen functie en de wisselwerking van alle dieren met hun leefomgeving is essentieel voor de gezondheid van de planeet. Insecten bestuiven bloemen. Planten produceren zuurstof. Koralen bieden bescherming aan opgroeiende vissen. Ecosystemen zijn afhankelijk van dit soort organismen. Door krimpende leefgebieden, vervuiling en opwarming van de aarde, kan een soort uiteindelijk verdwijnen. De gevolgen daarvan kunnen enorm zijn. Het kan een domino-effect hebben binnen een ecosysteem waarbij de ene na de andere soort verdwijnt.

Vliegtuig

Natuurbeschermer Pat Rakes legt het in de tentoonstelling aan de hand van een vliegtuig uit. Stel je voor dat de wereld een vliegtuig is. Als deze boven de oceaan een klinknagel verliest, is er weinig aan de hand. Maar als dat er teveel worden, stort het vliegtuig neer. De klinknagel staat symbool voor soorten die misschien klein en onbelangrijk lijken, maar die net als grotere soorten een belangrijke rol in het ecosysteem kunnen vervullen. De klinknagel lijkt misschien een onbenullig onderdeeltje, net zoals dat je misschien denkt ‘wat maakt het uit als die ene plant of dat insect er straks niet meer is?’. Volgens Rakes kun je er dus nooit zomaar vanuit gaan dat er soorten zijn die er niet toedoen.

Gesloopte set

Jammer is dat er bij de foto’s niet vermeld staat of deze soort nog in het wild te vinden is, en zo ja in welk land. Naast de foto’s zijn er verschillende panelen te vinden met informatie over de IUCN, het nemen van de foto’s en de gevolgen voor het ecosysteem als een soort verdwijnt. Deze vormen een heel mooie toevoeging aan de tentoonstelling.