De Perseïden-zwerm is de bekendste van de jaarlijks terugkerende meteorenzwermen. De zwerm is actief tussen 17 juli en 24 augustus. Tijdens het maximum kan wel iedere minuut een Perseïde te zien zijn. Het maximum vindt dit jaar plaats op vrijdag 12 augustus omstreeks 20.30 uur ’s avonds, als de radiant – het vluchtpunt van waaruit de meteoren aan de hemel lijken weg te schieten – nog maar laag boven de noordelijke horizon staat.

Een extra piek in meteorenactiviteit zou kunnen optreden op zaterdag 13 augustus om 02.15 uur Nederlandse tijd. Vooral dat laatste tijdstip zou voor ons erg gunstig kunnen zijn. Door de draaiingsrichting van de aarde zijn ’s ochtens altijd meer meteoren dan ’s avonds te zien. Ook het maanlicht zal dit jaar niet storen. Meteorendeskundigen roepen op om zowel vrijdag- als zaterdagochtend te gaan kijken.

De afgelopen jaren waren tijdens het maximum zo’n 150 – 400 meteoren per uur te zien. Dit hing samen met de terugkeer van komeet Swift-Tuttle (1862-III) in 1992. Afgelopen jaren viel die activiteit wat terug, maar wel bleef een tweede, scherpe piek in het aantal meteoren optreden. Die scherpe piek, die een paar uur eerder plaatsvindt dan de oude, hangt samen met een concentratie van stof- en gruisdeeltjes die de komeet achterliet toen hij in 1862 de zon passeerde.

De oude piek, die veel minder scherp is begrensd, bestaat uit veel meer in de breedte verspreide deeltjes. Zij werd vermoedelijk al eeuwen geleden gevormd langs vroegere trajecten van de komeet. De omlooptijd van Swift-Tuttle, die in 1862 werd ontdekt, bedraagt ongeveer 130 jaar. Naar nu bekend is geworden, is deze komeet ook gezien in 68 v.Chr en in de jaren 188 en 1737. De eerstvolgende verschijningen doen zich voor in 2126 en 2261.

Of de scherpe piek zich dit jaar voordoet, is hoogst onzeker. De piek zou nu qua tijdstip zo’n beetje moeten samenvallen met de oude piek. Maar er is met name van 1997-1999 nog een derde piek opgetreden en die zou op zaterdagochtend rond 02.15 uur kunnen optreden. Reden genoeg dus om te gaan kijken.

Wat zijn meteoren?

Iedereen heeft weleens een meteoor gezien: een snel oplichtend spoor langs de hemel, dat maar een fractie van een seconde zichtbaar is. In de volksmond heet het verschijnsel ook wel een vallende ster. Uit onderzoek is gebleken dat het geen echte sterren betreft, maar kleine gruisdeeltjes die met hoge snelheden (gemiddeld 50 kilometer per seconde) de dampkring binnendringen en daar verbranden.

Door de hoge snelheid en de wrijving van de lucht ontstaat een grote hitte die de omringende lucht en de verdampende meteoroïde ioniseert. Door dit ionistatieproces zien we langs de baan van de binnendringende meteoroïde een smalle lichtende kolom, die slechts even zichtbaar is. We zien dus niet het deeltje zelf.

Het snel oplichtende schijnsel wordt een meteoor genoemd. Het deeltje zelf noemt men een meteoroïde. Deze meteoroïden zijn veelal erg klein, gewoonlijk enkele millimeters tot enkele centimeters in doorsnede. Een deeltje van 12 gram en een doorsnede van een centimeter kan een meteoor met een helderheid van magnitude -4 veroorzaken, ongeveer zo helder als de planeet Venus. Betreft het nog helderder meteoren, dan spreekt men van vuurbollen.

Erg grote en compacte deeltjes hoeven niet geheel te verbranden in de atmosfeer. Er kan dan een restant in de vorm van een meteoriet op aarde neerkomen. Veelal is de wrijvingsweerstand van de dampkring te groot en spat het deeltje nog boven de grond uit elkaar. We spreken dan van een exploderende vuurbol of bolide.

De Perseïden zijn soms heel helder, bewegen snel langs de hemel en vertonen niet zelden nalichtende sporen. Naast de Perseïden kunnen in deze periode ook nog ‘andere’ meteoren worden waargenomen. In augustus zijn ook de delta-Aquariden/zuid, alfa-Capricorniden en kappa-Cygniden actief. Vooral de kappa-Cygniden, komend vanuit de linkervleugel van het sterrenbeeld Zwaan, zijn zeer helder. Zij uiten zich vaak als vuurbollen of boliden.