GSM-telefoons zijn gevaarlijk – tenminste, dat verhaal doet de ronde. De radiostraling waarmee een mobieltje met zenders communiceert zou je hoofd opwarmen en ook allerlei biologische processen verstoren. Het zou misselijkheid, hoofdpijn en misschien wel kanker kunnen veroorzaken. Dat klinkt allemaal eng geloofwaardig, maar onderzoek heeft er nog steeds geen harde bewijzen voor kunnen leveren. In opdracht van drie ministeries (EZ, VROM en VWS) heeft TNO Fysisch en Elektronisch Laboratorium (TNO-FEL) daarom onderzoek gedaan naar de invloed van elektromagnetische velden op het welzijn en de denkprocessen van mensen.
Deze nieuwe mobiele telefoon van Ericsson is speciaal ontworpen om handig toegang te bieden tot het internet. Het gaat hier nog wel om een prototype. bron: Ericsson
De resultaten van dat onderzoek zijn verbazingwekkend: elektromagnetische velden lijken wel degelijk iets met ons hoofd te doen. De relatief hoge frequenties van de nieuwe UMTS-zenders (2100 MHz) kunnen volgens het onderzoek van TNO-FEL duizeligheid en tintelingen veroorzaken. Zenders voor normale GSMs werken op lagere frequenties dan UMTS (namelijk op 900 en 1800 MHz) en hebben dat effect niet. Bij alle geteste frequenties zagen de onderzoekers dat reactiesnelheid, alertheid en geheugenprestaties verbeterden als de proefpersoon vlakbij een werkende zender zat. Dat laatste effect komt ook naar voren uit andere onderzoeken naar het effect van radiostraling op mensen.
Experiment in een afgesloten kamer
De proefpersonen moesten in het onderzoek allerlei vragen beantwoorden over hoe ze zich tijdens een test voelden. De 72 proefpersonen wisten niet of de zender tijdens een meetsessie aan of uit stond. Ze moesten ook opdrachten uitvoeren die reactiesnelheid, de werking van het geheugen en het vermogen twee taken tegelijk uit te voeren testten. De proeven vonden plaats in een speciale proefruimte van TNO-FEL in Den Haag. In die kamer kunnen elektromagnetische velden van buiten niet doordringen. De enige straling in de kamer is die van de antenne die de onderzoekers er hadden geplaatst. Daarom konden ze er zeker van zijn dat de proefpersonen niet per ongeluk werden blootgestaald aan radiogolven uit de omgeving.
Zachte straling
De radiogolven van de mobiele netwerken maken deel uit van het elektromagnetisch spectrum. Dat spectrum bestaat uit alle ‘kleuren’ licht, van de energieke gammastraling, via röntgenstraling en zichtbaar licht, tot de infraroodstraling en daaronder weer radiogolven. Al die soorten straling bestaan uit op en neer golvende elektrische en magnetische velden. Het verschil in de stralingen zit hem in de frequentie, een maat voor het aantal golfjes dat het elektromagnetische veld per seconde maakt. Hoe hoger die frequentie, hoe geconcentreerder de energie in die straling.
Radiostraling heeft een lage frequentie en heeft niet genoeg energie om levend weefsel direct te beschadigen. Röntgenstraling kan dat bijvoorbeeld wel: die straling kan genen beschadigen door de moleculen erin een flinke tik te geven. Radiostraling kan niet meer dan weefsel verwarmen en kleine stroompjes laten lopen. Maar dat kan al genoeg zijn! Levende cellen zijn erg gevoelig, en een stroompje op de verkeerde plek, of te sterke verwarming op een andere, kan allerlei problemen opleveren. Reden genoeg om GSMs onder de loep te nemen. Verwarming van hersens door radiostraling hebben de onderzoekers in hun berekeningen laten zien, heeft in ieder geval géén meetbaar effect op de hersenen. De energie die de steunzenders op straat uitzenden is volgens hen te klein om de hersens merkbaar op te warmen.
In deze afbeelding is te zien hoeveel energie het hoofd van iemand die mobiel belt opneemt. Niet elk deel van het hoofd neemt evenveel energie op. Verder kunnen de radiogolven van de GSM niet ver in het hoofd doordringen. Alleen huid en een stukje schedel worden daarom merkbaar verwarmd. De TNO-onderzoekers denken daarom dat verwarming van het hoofd door GSMs geen merkbare effecten heeft op de hersenen. bron: TNO-FELKlik op de afbeelding voor alledrie de doorsnedes van het hoofd.
UMTS niet in gevaar
De TNO-onderzoekers geven zelf al aan dat ze hun resultaten bevestigd willen zien door andere laboratoria. Tot die tijd nemen de ministers van EZ, VROM en WVS geen maatregelen. Dat betekent dat het plaatsen van UMTS-antennes voorlopig gewoon door kan gaan. De ministers hebben ondertussen de Gezondheidsraad gevraagd zich te buigen over verder onderzoek en gaan het TNO-rapport onder de aandacht van de Europese Commissie brengen.