Tuberculose is een ziekte die wordt veroorzaakt door de bacterie Mycobacterium tuberculosis. De bacterie vernietigt longweefsel en zorgt jaarlijks voor ongeveer twee miljoen sterfgevallen wereldwijd. Daarmee staat tuberculose bovenaan de top van infectieziekten, samen met malaria en aids. Infectie met de tuberculosebacterie is te behandelen met antibiotica. Er bestaat nog geen preventief vaccin tegen de ziekte.

De verspreiding van infectieziekte tuberculose over de wereld. In gebieden die geel/oranje/rood gekleurd zijn, komt tuberculose meer voor dan in de gebieden die op deze kaart groen zijn. Deze afbeelding is gebaseerd op cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

Lever x receptoren

Vlaamse wetenschappers hebben het mechanisme ontdekt waardoor Mycobacterium tuberculosis het longweefsel aan kan vallen. Een component van de bacteriële celwand bemoeit zich met het vetmetabolisme van speciale cellen van het afweersysteem (macrofagen). Hierdoor ontstaat er in deze cellen een opeenstapeling van cholesterol. De macrofagen zijn niet meer in staat hun functie uit te voeren en bovendien kan de tuberculosebacterie de vetten gebruiken als koolstofbron. Zo kan hij lange tijd overleven in de macrofagen van zijn gastheer.

Niet iedereen die besmet raakt met Mycobacterium tuberculosis wordt daadwerkelijk ziek. De onderzoekers schatten dat een derde van de wereldbevolking de bacterie bij zich draagt zonder dat zij dat zelf weten. Lever x receptoren (LXR) spelen een belangrijke rol bij het onder controle houden van de infectie. Deze receptoren stabiliseren de cholesterolbalans en zorgen er op die manier voor dat macrofagen gewoon hun functie uit kunnen voeren.

Goed vooruitzicht

De Vlamingen bekeken het effect van LXR bij muizen. Knaagdieren die deze receptoren missen, zijn niet in staat om infectie met de tuberculosebacterie onder controle te houden. Zij hebben daardoor 10 tot 100 maal meer bacteriën in de longen en sterven sneller aan de ziekte dan soortgenootjes die via LXR beschermd zijn.

Kweek van tuberculosebacteriën in het laboratoirum.

George Kubica, CDC

Cholesterolremmers, die oorspronkelijk ontwikkeld zijn voor de behandeling van atherosclerose, activeren LXR-sensoreiwitten. Muizen die de receptoren missen, reageren goed op deze medicijnen. Zij hebben na behandeling een verhoogde afweer tegen tuberculose. Het probleem is dat de huidige cholesterolremmers niet geschikt zijn voor langdurig gebruik. Het aanpassen van bestaande medicatie en het ontwikkelen van nieuwe, gerichte medicatie geeft volgens de onderzoekers een goed vooruitzicht op een betere behandeling van tuberculose.

Bronnen

Zie ook

Erfelijke tuberculose (Kennislinkartikel) Elke tien seconden een sterfgeval (Kennislinkartikel van Cicero) Nepneus blijkt prima TBC-speurder (Kennislinkartikel) De tragiek van de tering (Kennislinkartikel van Cicero) Nieuw middel tegen superresistente TBC (Kennislinkartikel)