In de ruimte is geen onder of boven. Behalve als je André Kuipers heet en een trilvest van Dutch Space draagt. Dankzij zo’n vest kunnen astronauten zich in een gewichtloze omgeving beter oriënteren. De hoop is dat het experiment met het vest, uitgevoerd in samenwerking met TNO Technische Menskunde in Soesterberg, uiteindelijk leidt tot het terugdringen van de gevreesde ruimteziekte, waar vrijwel alle astronauten last van hebben. Op 29 januari gaat het vest met een Russisch Progress vrachtschip alvast omhoog.
Tijdens zijn bezoek aan het International Space Station ISS in april 2004 zal Kuipers het in totaal tien uur dragen. Het hart van het 4 kilogram zware vest wordt gevormd door drie gevoelige gyroscopen, waarvan de draaiingsasssen onderling loodrecht op elkaar staan, en 56 tactors – trilelementen zoals ze ook in mobiele telefoons worden gebruikt. Inclusief extra batterijen en een aantal kleine onderdelen bedraag het lanceergewicht voor het trilvest-experiment 11 kg. Ontwikkeling en productie van het vest hebben in totaal een half miljoen euro gekost.
Het trilvest, de batterijen en andere onderdelen zijn tijdens de lancering verpakt in ‘pouches’; een soort koffers van de supersterke aramidevezel Nomex met schuimvulling. Beeld: Dutch Space
Het idee is simpel: dankzij de gyroscopen ‘weet’ de besturingssoftware welke oriëntatie het vest in de ruimte heeft, gemeten ten opzichte van een vooraf bepaalde referentiestand. De laagst gelegen tactor wordt steeds tot trillen gebracht, dus als Kuipers straks een trilsignaal voelt op zijn linkerschouder, weet hij dat hij op zijn zij zweeft, met zijn hoofd schuin naar beneden. Het vest krijgt zijn energie van een paar zware batterijen, en wordt aangestuurd door een kleine computer die op de arm van de astronaut is bevestigd.
Kuipers’ experimentele trilvest weegt op aarde 4 kilo. Beeld: Dutch Space
De software compenseert automatisch voor de standveranderingen van het ISS tijdens zijn beweging rond de aarde. De oriëntatie van het vest wordt dus altijd gemeten ten opzichte van het interieur van het ruimtestation. Volgens projectleider Harm Hogenhuis van Dutch Space is Kuipers erg enthousiast over het vest. ‘Hij denkt er al over om het ook tijdens zijn slaap te dragen,’ aldus Hogenhuis. In de toekomst zou de techniek misschien standaard ingebouwd kunnen worden in ruimtepakken.
Een versie van dit artikel verscheen op 16 januari 2004 in het Technisch Weekblad.
Zie ook:
- Tactiel vest houdt piloot in positie (Kennislinkartikel)
- Missie DELTA: de ruimtereis van André Kuipers (Kennislinkartikel)
- Overzicht van de wetenschappelijke experimenten tijdens de DELTA missie
- Website Dutch Space (Engels)
