Bij ongeveer 1% van de Nederlandse bevolking veroorzaakt het eten van gluten – een mengsel van eiwitten in tarwe – een reactie van het afweersysteem die leidt tot de ziekte coeliakie, een chronische darmontsteking. De enige remedie is een levenslang strikt glutenvrij dieet waarvoor het voedingspatroon drastisch aangepast moet worden omdat alle producten waarin tarwe, gerst of rogge verwerkt is, moeten worden vermeden.

Het is mogelijk om gluteneiwitten te maken die veilig zijn voor patiënten moet coeliakie, maar de realisatie hiervan zal nog jaren duren.

Gluten eiwitten hebben echter ook goede eigenschappen: gluten in tarwe zorgt onder andere voor een goede bakkwaliteit van het deeg dat van tarwebloem gemaakt wordt. Dankzij gluten wordt brood bijvoorbeeld luchtig en zacht. Dit is een belangrijke reden waarom gluten in zoveel voedingsproducten aanwezig is. Daarnaast wordt gluten ook als bindmiddel en plakmiddel in talloze andere voedingsmiddelen gebruikt.

De onderzoekers hebben nu ontdekt dat er natuurlijke varianten van gluteneiwitten bestaan die verschillen in de mate waarin ze gevaarlijk zijn voor patiënten met coeliakie. Verder laten de onderzoekers zien dat er gluteneiwitten gemaakt kunnen worden die veilig zijn voor patiënten met coeliakie, door de eigenschappen van de minder gevaarlijke gluteneiwitten met elkaar te combineren.

Dit biedt de mogelijkheid om veilige gluten te produceren. Allereerst zou de erfelijke code voor veilige gluteneiwitten ingebracht kunnen worden in gewassen die van nature al veilig zijn voor patiënten met coeliakie zoals maïs, rijst of haver.

Daarnaast stellen de onderzoekers dat via een systematisch opgezette plantenveredeling zelfs tarwerassen ontwikkeld zouden kunnen worden die gluteneiwitten maken die niet alleen veilig zijn voor patiënten met coeliakie, maar ook nog een goede bakkwaliteit hebben.

De realisatie hiervan zal nog wel enige jaren duren, maar de verwachting is dat dit zal leiden tot de ontwikkeling van kwalitatief veel betere voedselproducten voor patiënten met coeliakie. In de toekomst zal daarom mogelijk niet langer gesproken worden over voedingsproducten die wel of niet glutenvrij zijn, maar over producten die al dan niet veilige gluten bevatten.

Zie ook:

• Voorzichtig met graan (Leids Universitair Medisch Centrum)
• Wennen aan pap en brood (Cicero)