Als je wilt dat een ander je snel en goed begrijpt: ondersteun dan je woorden met handgebaren. Gebaren maken terwijl je praat maakt dat je boodschap snel en duidelijk overkomt. Belangrijk is wél dat je lichaamstaal past bij wat je zegt. Zijn klank en beweging niet consistent, dan komt je boodschap niet goed over, zelfs wanneer je je concentreert op het woord.

Non-verbale communicatie is niet te negeren, zo blijkt uit onderzoek van wetenschappers van het Dondersinstituut van de Radboud Universiteit Nijmegen, het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek en de Colgate University (Hamilton, USA). De resultaten worden gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Psychological Science van januari 2010.

Niet altijd beleefd

Mensen van alle leeftijden en uit alle culturen gebruiken hun handen als ze praten. Toch worden gebaren niet altijd beschouwd als een belangrijk onderdeel van communicatie. In sommige culturen is het helemaal niet beleefd om gebaren te maken terwijl je praat. Dit onderzoek van dr. Asli Ozyurek, dr. Eric Maris en dr. Spencer Kelly laat zien dat sprekers die hun woorden ondersteunen met gebaren ook beter begrepen worden door hun luisteraars en dat het de communicatie versterkt.

Sommige handen leiden af

Luisteraars zijn preciezer in het vaststellen van de woordbetekenis wanneer de spreker bij het uitspreken van het woord een daarbij passend gebaar maakt, dan wanneer de spreker een gebaar maakt dat niet klopt met het woord. Sterker nog, luisteraars blijken gevoelig te zijn voor de mate van overeenstemming tussen de betekenis van het woord en de betekenis van het gebaar: luisteraars begrijpen de spreker slechter naarmate het verschil in betekenis tussen woord en gebaar groter is.

Concreet, proefpersonen kregen woorden te horen met daarbij een gebaar dat sterk overeenstemde met het woord en (in een andere conditie) een gebaar dat een zwakke relatie had met het woord. Bijvoorbeeld het woord ‘hakken’ ging in de eerste conditie samen met het gebaar ‘snijden’, en in de tweede met het gebaar ‘draaien’. Wanneer de betekenis van woord en gebaar sterk van elkaar verschilden, dan werd de luisteraar afgeleid door het gebaar en was het lastiger het juiste woord te vinden.

Andere handen bieden hulp

Dit onderzoek heeft gevolgen voor alledaagse situaties, zoals onderwijsomgevingen (zowel voor leraren als studenten), overtuigende communicatie (politieke toespraken, advertenties) en in noodsituaties (eerste hulp, cockpitconversaties). Als sprekers hun boodschap zo snel en zorgvuldig mogelijk willen overbrengen, dan moet hetgeen ze zeggen ook ondersteund worden door hun handen. Deze bevindingen bevestigen het idee dat taal veel meer is dan alleen praten: taal is spraak en gebaar.